Banquet Speech: Maggie's Farm

Geliefden,

Nobelprijs Literatuur: al eerder eredoctoraat voor zowel muziek als teksten (st. Andrews universaty, Schotland: Dylan leek niet blij na het aanhoren van twee lange toespraken), Pulitzer Prize 2008 laten ophalen door zoon Jesse, Freedom Award met zonnebril op tijdens ceremonie.

De waardering voor het werk is er altijd wel geweest, zowel muzikaal als tekstueel. Getuige ook het Dylan-archief in De universiteit van Tulsa. Maar zelf een prijs ophalen, liever niet. Vorige week was de ceremonie rond de uitreiking van de Nobelprijzen, Dylan was de grote afwezige. Hij liet de Amerikaanse ambassadeur in Zweden zijn Banquet Speech uitspreken.

De reden van zijn afwezigheid licht hij ook toe. "Ik heb voor 50.000 mensen opgetreden en voor 50 mensen. En het is moeilijker om voor 50 mensen te spelen. Want 50.000 mensen vormen één geheel, maar 50 mensen zijn vijftig individuele personen."

Dylan grijpt steeds terug op wat er al was. Op zijn slaapkamer thuis luisterde hij naar de oude blues, wat zijn oorsprong heeft in de Mississippi-delta, daar waar Dylan ook vandaan komt. Maar thuis in Hibbing, Minnesota, had hij het gevoel geboren te zijn in het verkeerde gezin onder de verkeerde naam.

Teruggrijpen op de blues, de folk, de Bijbel (John Wesley Harding), de American Songbook (Frank Sinatra). Maar ook in de literaire traditie als Shakespeare, John Steinbeck, Hemingway, Thomas Mann, Albert Camus, en zelfs schilders als Picasso (Bob heeft een kleinzoon die Pablo heet en rapper is). Komt voor een deel bijeen in zijn Theme Time Radio Hour. Je hoort het soms terug in melodieën en citaten in teksten. Een kwestie van Lo And Behold, tot mijn verbazing, je laten inspireren door datgene waardoor je wordt verwonderd.

Tegelijk een onweerstaanbare drang om zich van zijn publiek af te keren. Gebeurd al vanaf debuutplaat ("Is dit niet een neger die dit zingt?"), met Another Side Of..., de elektrische albums, de religieuze albums, Empire Burlesque, Frank Sinatra, et cetera.

Alles in het teken van het al dan niet werken op de boerderij van Maggie. In Maggie's Farm zingt Dylan: I try to do my best, to be like I am, but everybody wants to be like them. Daar waar Dylan teruggrijpt op een nieuw onderdeel van de traditie, wordt hij geclaimd door die groep (traditionele folkies, folkrock, country, gospel), slaat hij dicht. Misschien het aard van het beestje, een man die graag op zichzelf is en moeilijk in groepen kan functioneren.

Ik heb wel eens gevreesd dat Dylan wel eens op mijn Farm werkt, maar dat is niet het geval. Hij wordt niet voor mijn karretje gespannen, maar is de man die mijn leven van taal en teken voorziet. Een profeet die me aan de hand neemt, in alle momenten en fases in mijn leven.

Dylan is altijd een vanzelfsprekendheid geweest, net als het hebben van een vader en moeder, 4 broers, 3 zussen, Bijbellezen bij het eten, naar school, vakanties, en wat dies meer zij. Het is er gewoon. Dylan is met terugwerkende kracht een vooruitlopende profeet, met in zijn kielzog grote en minder grote collegae als Johnny Cash, Leonard Cohen, Nick Cave, Queen, CCC Inc., Ernst Jansz, et cetera.

Dylan geldt als uitgangspunt en contrapunt. Dat geldt in vrijwel alles. Bij veel gebeurtenissen zingt een zin van Dylan door m'n hoofd. Een vertaling, een zin, een melodie. En rondom kerkdiensten, vooral die diensten met meer dan 1 Opwekkingslied: thuis eerst maar een Dylan-song draaien. Omdat Dylan het leven, ook het gelovige leven, niet mooier of gladder voorstelt dan veel evangelische vakbroeders.

Om maar eens wat te noemen: Blind Willie McTell, Red River Shore, Every Grain of Sand, Gonna Change My Way Of Thinking ("Hey, it's Mavis Staples"). Bij Dylan geen welvaartsevangelie, maar een 'onwillig profeet', die zich naadloos voegt in het ambt van zijn joodse broeders als Jesaja, Jona en Jeremia - Dylan kan jeremiëren als een oudtestamenticus.

In zijn aanvaardingspeech (de Banquet Speech) legt Dylan uit dat hij met zijn teksten altijd bezig was met vragen als "Is dit de juiste toonsoort? Werk ik met de juiste muzikanten? Neem ik op in de juiste opnamestudio?" Maar niet met de vraag: "Zijn mijn teksten literatuur?"

Lo and behold, en ziedaar, het is literatuur! Het bewijs werd geleverd door het Nobelcomité. Maar het is ook muziek maken, de nummers continue verbeteren tijdens live-concerten. Het is ook een eerbetoon aan de blues, de folk, de rock, de Ierse muziek, de British invasion, de gospel, aan God, de traditie. Dylan is een bloemlezing van talloze invloeden, allemaal -hoe paradoxaal- groeien op de boerderij van Maggie.