zaterdag 30 juni 2018

Thomas Merton

Toen ik vorig weekend in de abdij van Westmalle zat, werd tijdens het middagmaal voorgelezen uit een biografie over Thomas Merton. De Amerikaanse monnik was een belangrijk Amerikaans katholiek theoloog, dichter, auteur en sociaal activist. Hij was trappist en monnik in de Abbey of Our Lady of Gethsemani (abdij van Onze-Lieve-Vrouw van Gethsemani) bij Bardstown in Kentucky. Hij is ook een belangrijke hedendaagse mysticus.
En hij heeft iets met Bob Dylan. Net als die andere Thomas, benedictijnse monnik en theoloog Quartier. Enfin. Thomas Merton dus. Robert Hudson schreef een boek over de relatie tussen Merton en Dylan met als titel The Monk's Record Player. Als ondertitel is daar 'Thomas Merton, Bob Dylan, and the perilous summer of 1966'.
Perilous, dat woord ken ik niet. Opzoeken dus in mijn Wolters' woordenboek. “Gevaarlijk, gevaarvol, hachelijk.” Gedurfde zomer dus, die van 1966. Het boek is uitgegeven bij Wm. B. Eerdmans Publishing Co. uit Grand Rapids, Michigan. Verre achterneven van Joost, wellicht. Hetzelfde woordenboek vertelt me dat “Wm.” een dubbele betekenis heeft. “Wm” is de afkorting van William, “WM” staat voor Worshipful Master.
Beide strekkingen vind ik wel passen in dit verband, hoewel ik vermoed dat het om de voornaam William gaat, in deze.
Enfin. Ik heb er een boek bij om me in te verdiepen. En dat mede dankzij die vier dagen bij mijn Vlaamse broeders.

Dit blog verscheen ook op Kloosterleven en FritsTromp.nl.

woensdag 27 juni 2018

Klok en klepel

Mijn honderdste bericht van 2018 besteedde ik gisteren aan het boek Dylan & the Beats van Tom Willems. Vanmorgen kreeg ik een emotionele mail van de auteur. Ik zou te kort door de bocht zijn gegaan met mijn afsluitende opmerking over de klok en de klepel. Waarmee ik Tom heb beledigd, want ik ga voorbij aan de investering van tijd en geld, wat hij aan het schrijven van het boek heeft besteed. En daarbij, zijn voorzichtigheid voor de aannemelijkheid, dat is logisch, want zeker weten kunnen we inspiratie bij anderen nooit zeker stellen.
Tenzij die ander het zelf met zoveel woorden zegt.
Terecht dat Tom mij op de vingers tikt. Teruglezend denk ik: “Ja, je kunt het inderdaad als een belediging opvatten.” Toch is dat niet wat ik heb bedoeld, en in een persoonlijke mail naar Tom heb ik dit ook uitgelegd en de nuances aangebracht. Ik doe er goed aan om ook op dit blog de nuancering aan te brengen.
Dit is namelijk wat ik bedoel. Ook ik beheers het Engels onvoldoende als niet-native speaker. Dat betekent dat ik in het Engelse literaire landschap de nodige gevoelens bij woorden, zinnen, gezegdes en uitdrukkingen mis. Als ik een zin tegen kom in het Engels (en bij “Engels” gaat het om 'The Queens English' en het Amerikaans, het hele Engelse taalgebruik dus), denk ik net zo vaak: “Die zin ken ik uit dit liedje,” of “Hè, zingt die en die artiest niet dezelfde zin?”
Van wederzijdse beïnvloeding is dan uiteraard geen sprake. Want het kan gewoon een uitdrukking zijn. Vergelijk het met iemand die niet vertrouwd is met het Nederlands en onze taal onder de knie heeft. Wanneer wij een bepaalde uitdrukking gebruiken, is dat voor ons gesneden koek. Maar de niet-Nederlander heeft geen idee wat wij met die gesneden koek bedoelen.
Iets vergelijkbaars doet zich voor met bijvoorbeeld het Bijbelse taalgebruik. Als ik naar Dylan luister, hoor ik regelmatig uitdrukkingen die rechtstreeks uit de Bijbel komen. Of dat aan de Bijbel gelinkt is. Immers, na een optreden bij een katholiek jongerenevenement, waarbij Dylan Knockin’ on Heaven’s Door, A Hard Rain’s A-Gonna Fall en Forever Young speelde, zei Paus Johannes Paulus II tegen het publiek: John Paul told the crowd of some 300,000 young Italian Catholics that the answer was indeed “in the wind” — but not in the wind that blew things away, rather “in the wind of the spirit” that would lead them to Christ.
Als ik tegen andere Dylan-liefhebbers, die niet van kerkelijke huize zijn, vertel dat ik in Dylans teksten veel vanuit de Bijbel herken, krijg ik het 'verwijt': dat wil jij er in horen, omdat jij ofwel gelooft ofwel de Bijbel zo goed kent en vertrouwd mee bent.
Dit is wat ik bedoelde met mijn blog over Dylan & the Beats. Want laten we eerlijk zijn, dat Tom Willems een lintje verdient, dat staat toch buiten kijf? Kijk alleen maar naar wat hij heeft gepubliceerd op blog en in boek.
Dan hebben we het niet eens over alle voorbereidingen om de teksten te schrijven en uit te geven.

dinsdag 26 juni 2018

Dylan & the Beats

Tom Willems verdient een lintje. Zijn minutieuze graafwerk door het werk van Bob Dylan is lovenswaardig. Het meest recente bewijs: zijn boek Dylan & the Beats. Hierin toont de blogger aan in welke mate het werk van de Beat Generation en Bob Dylan elkaar overlappen. En over het wederzijds beïnvloeden van elkaar.
Bewonderenswaardig is het zeker te noemen. En inderdaad, je merkt dat er verwantschap bestaat tussen de schrijvers van de Beat en het werk van Dylan, vooral in 1965-'66. Met name de vriendschap met Allen Ginsberg is van belang voor het wederzijdse werk van de schrijvers. Dat is leuk, want daardoor word je als liefhebber van (Engelstalige) literatuur warm gemaakt voor andere schrijvers.
Driewerf hulde, Tom!
En toch, ergens wringt het boek ook. Dat komt deels door de waarschijnlijkheid in de overlappingen. Tom Willems houdt her en der wat slagen om de arm (“Het is aannemelijk dat...”, “Het is een kleine stap van de ene zin naar de andere”, “Het is in te denken dat...”). De overlappen tussen het werk van Dylan en de Beats zijn aannemelijk, maar vaak ook niet meer dan dat. En het is lastig dat je de literatuur van een andere taal bestudeert.
Want omdat je geen native speaker bent, mis je de nuances in het taalgebruik. Je mist soms net de sfeer van een uitdrukking of gezegde. En dan hoor je als 'buitenlander' meer overeenkomsten in de taal dan de eigenlijke gebruikers bedoelen. Of het is een kwestie van de klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt.
Zou Tom Willems ook een boek kunnen schrijven over Dylan & de Bijbel? Of Dylan & de Blues? Bob Dylan en 'Bill' Shakespeare?
Desalniettemin, de Beats. Dat er op z'n minst raakvlakken zijn, is wel helder.

maandag 25 juni 2018

Westmalle

Ik ben dit weekend in Westmalle geweest. In de abdij Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart van Westmalle, wel te verstaan. Er is geen link tussen Bob Dylan en dit cisterciënzer klooster. Of nou ja, geen dirécte link.
Want de novicenmeester van dit klooster, br. Guerric Aerden, is een van de redactieleden van De Kovel, monastiek tijdschrift voor Vlaanderen en Nederland. Thomas Quartier van de Sint-Willibrordsabdij in Doetinchem is de adjunct-hoofdredacteur.
Vorig jaar publiceerde Quartier in De Kovel een artikel over Bob Dylan als monnik. En bezocht Quartier een van de drie Nederlandse concerten van Dylan. Deze Quartier is dus een collega-redacteur van br. Guerric, mijn mentor in Westmalle.

vrijdag 22 juni 2018

Dylan in het Russisch

Bob Dylan: 100 liedjes en portretten. Dat is de Russische editie van de teksten van Bob Dylan. Als we tenminste de nieuwssite Piterport moeten geloven. En waarom zouden we dit Amsterdamse tijdschrift niet moeten geloven? Nou ja, ik weet het niet.
Bob Dylan heeft wel wat met het oosten. Zijn grootouders van vaderskant waren aan het eind van de 19e eeuw uit Trabzon (Turkije) naar Odessa (Oekraïne) verhuisd, maar moesten in 1905 vluchten voor de tsaristische pogroms. Zij vestigden zich in Duluth. Dylan’s moeder kwam uit een vooraanstaande Joodse familie uit Hibbing, een mijnstadje gelegen honderd kilometer ten noordwesten van Duluth en 160 kilometer van de Canadese grens. Háár grootouders waren Litouwse Joden, die in 1902 emigreerden.
En zijn eerste expositie Drawn blank series met houtskool- en potloodtekeningen werd in de winter van 2007/2008 tentoongesteld in de Kunstsammlungen aan de Theatherplatz in de Duitse stad Chemnitz – Oost-Duitsland, de voormalige DDR.
Bob Dylan en Rusland. Heel vreemd is dat dus niet.

Dit blog verscheen ook op FritsTromp.nl.

woensdag 20 juni 2018

Dylan & de Beats

Tom Willems heeft een nieuw boek gepubliceerd: Dylan & de Beats, een studie naar de invloed van The Beat Generation op Bob Dylan. Dit boek is de weerslag van een grondige studie die de blogger deed naar de invloed van de schrijvers van The Beat Generation op het werk van Dylan en vice versa. Niet eerder werd er zo uitvoerig en met zoveel inzicht geschreven over deze relatie.
Inmiddels heb ik het boek in huis. Een lijvig boek. Je moet de tijd nemen om het te gaan lezen. De boeken van Willems verdienen die tijd, overigens. Je zou er bijna een weekend in het klooster voor boeken, om deze studie te gaan lezen.

zaterdag 16 juni 2018

Like A Rolling Stone

Dit weekend is het 53 jaar geleden dat Bob Dylan zijn hit Like A Rolling Stone opnam. Jean-Michel Guesdon en Philippe Margotin schrijven in ‘Bob Dylan Compleet – Het verhaal van de 492 songs’ dat de opname 16 juni 1965 plaats vond in Studio A in New York. Dit is het enige nummer van Highway 61 Revisited dat door Tom Wilson is geproduceerd.
Het kostte indertijd wat moeite om de juiste versie op tape te zetten. Het aantal gebruikte takes staat op 20. Een heel schijfje kun je vullen met alle probeersels. Dat is ook gebeurd voor The Cutting Egde, deel 12 uit The Bootleg Series. Deze aflevering bevat álles wat Dylan de achttien maanden opnam voor zijn drie studio-albums Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited en Blonde On Blonde.
De titel is geen verwijzing naar de Engelse rockband, maar komt uit Lost Highway van Hank Williams, waarin de zin zit opgesloten: “I’m a rolling stone, I’m alone and lost.” Ondanks dat Dylan in deze periode overstapte van folkmuziek naar elektrische muziek, is Like A Rolling Stone een van zijn grootste hits. En dat is ook ondanks de lengte van het nummer: 6 minuten liefst.
53 jaar oud is Like A Rolling Stone. Een jaartal dat geen groots jubileum betekent. Maar het is wel een mooie aanleiding om het derde schijfje uit The Cutting Edge te draaien. En even geen WK Voetbal; Oranje speelt immers toch niet.

Dit blog verscheen ook op FritsTromp.nl.

dinsdag 12 juni 2018

Bound for love

Jubilation heet het album van The Band uit 1998. Het is de tiende plaat van de band en de derde uit hun comeback-periode. Jubilation is in het voorjaar van 1998 opgenomen in de thuisstudio van de zingende drummer Levon Helm.
Eén van de nummer is Bound by Love, geschreven door John Hiatt. Hij deelt ook de zang met de Amerikaans-Canadese popgroep. Het zal uit deze sessies zijn ontstaan, dat Helm een jaar of acht later bij Helm op het podium verscheen, om mee te zingen en te spelen in een uitvoering van The Weight, als afsluiter van Ramble at the Ryman. Het laatste couplet, dat in het origineel wordt gezongen met harmony vocals met Richard Manuel, zong Helm het met zijn dochter Amy.
John Hiatt is over vier weken in Nederland. Ongetwijfeld speelt hij Have A Little Faith In Me. Maar zou hij zich misschien ook wagen aan The Weight? Ik vermoed van niet.

Dit blog verscheen ook op FritsTromp.nl.

zondag 10 juni 2018

Archief

In The Woody Guthrie Center in Tulsa, Oklahoma, is over twee weken de Tarantula(s): Bob Dylan’s Novel Revisited te zien. De titel verwijst naar de eerste roman van Dylan, Tarantula. Hij schreef dit boek al in 1966, maar het mysterieuze motorongeluk vertraagde de uitgave van het boek tot 1971. De tekst van dit boek valt overigens buiten de Nobel Prijs; Dylan kreeg de prestigieuze literaire prijs voor zijn liedteksten, niet voor zijn andere geschreven teksten.
Tulsa is de stad waar het archief van Woody Guthrie ligt opgeslagen. Het is ook de stad waar het archief van Dylan is opgeborgen. Misschien was het wel logischer geweest om dit inmense archief naar Hibbing of Duluth in Minnesota te brengen. Deze steden waren immers de plekken waar Dylan is opgegroeid.
Hoewel? Logischer? Was het Dylan niet die heeft gezegd, dat je soms in een verkeerd gezin onder een verkeerde naam geboren kunt zijn? Amerika is “the land of the free”.
Afreizen naar Tulsa, dus.

vrijdag 8 juni 2018

Never ending tour

Gisteren was het dertig jaar geleden dat de Never Ending Tour startte. Dankzij het grondige werk van Bjorner, kunnen we de statistieken en feiten bij langs. Dat eerste concert was in Concord Pavilion, Californië, met G. E. Smith (gitaar), Kenny Aaronson (basgitaar) en Christopher Parker (drums) als begeleidingsband. Neil Young was de verrassing van de avond. Dertien nummers stonden op het menu in Californië, in 70 minuten gespeeld.
De term Never Ending Tour wordt nog wel bestreden. Tom Willems spreekt sinds vandaag van de Never Ending Series Of Tours (NEST), volgens hem een veel betere naam voor de inmiddels dertig jaar durende muzikale wereldreis van Bob Dylan. Ach, het is uiteindelijk 'maar' een titel, maar wel één waar iedereen een beeld bij heeft.
Dylan zelf schreef in de Liner Notes van zijn elpee World Gone Wrong: “By the way, bon't be bewildered by the Never Ending Tour chatter. There was a Never Ending Tour but it ended in 1991 with the departure of guitarist G. E. Smith. That one's long gone but there have been many others since then: 'The Money Never Runs Out Tour' (Fall of 1991) 'Southern Sympathizer Tour' (Early 1992) 'Why Do You Look At Me So Strangely Tour' (European Tour 1992) 'The One Sad Cry Of Pity Tour' (Australia & West Coast American Tour 1992) 'Outburst Of Consciousness Tour' (1992) 'Don't Let Your Deal Go Down Tour' (1993) and others, too many to mention each with their own character & design.”
Never Ending Tour. Het is maar hoe je het noemt. Het gaat erom dat Dylan on tour is. En de hoop dat hij volgend jaar weer naar Nederland komt.

donderdag 7 juni 2018

Slim


There’s a thief on the cross, his chances are slim. Zo begint het nummer There’s a thief on the cross van Bob Dylan. Het woordje ‘slim’ is wat me opvalt. Zo’n Nederlands woordje, slim. Maar de Engelse betekenis heeft niets met intelligentie te maken. Het woordenboek vertelt dat ‘slim’ in combinatie met ‘changes’, dus ‘slim changes’ betekent dat de kansen gering zijn.
Andere betekenissen wijzen op slank, tenger, dun, schraal. Vroeger gebruikten we nog wel eens bandjes om onze favoriete muziek mee te nemen op vakantie. In een walkman kon dan zo’n bandje makkelijk worden afgedraaid. Mijn broer had op een bandje de cd Made In Heaven van Queen. Het hoesje was ‘slim’, vertelde het papiertje. Het was inderdaad een smaller hoesje dan de gebruikelijke varianten.
Hetzelfde is met het woord 'brief'. In het Nederlands is dat een tekst van persoon A naar persoon B. Tegenwoordig doen we zoiets per mail, maar een brief wordt ook nog wel verstuurd. Het woord wordt ook in het Engels gebruikt. Dan heeft 'brief' de betekenis van kort, beknopt, een instructie, het behartigen van belangen en zelfs een pauselijk schrijven. Een brief in het Engels is 'a letter'; wij gebruiken letters om te schrijven.
Je hebt wel meer woorden die in een andere taal worden ‘geleend’. Vooral Engelse woorden zijn populair in het Nederlands. Andersom komt veel minder voor. Hoewel er wel één woord is dat onvertaald vanuit het Nederlands is overgenomen in het Engelse taalgebied. Dat is ‘apartheid': oké, een Afrikaans woord, maar het Afrikaans is een Nederlandse dochtertaal.
Enfin.
Woorden, taal, daarmee bezig zijn is een interessante bezigheid.

Dit blog verscheen in een andere variant op FritsTromp.nl.

woensdag 6 juni 2018

De jaren zestig


En Bob Dylan die verwoordde
Wat met je gevoelens spoorde
Bij je lange haren hoorde
En je huid
De jaren zestig
Een nieuwe lente van geluid
Aldus Adèle Bloemendaal in het lied De Jaren Zestig. Frits Spits heeft het nummer opgenomen in zijn canon De Standaards Van Spits uit 2015. Hij vermeldt als credits dat de tekst en muziek is geschreven door J. Boerstoel en M. van Dijk in 1992.
Ach ja, Bob Dylan als een verloren held uit de jaren zestig. Dat kennen we. Maar laten we geen verwijten maken. Want hoe vaak overkomt het jezelf niet, dat je een artiest een tijdje volgt, vervolgens een tijd niets er van hoort, tot er opeens een grote reclame-campagne op touw wordt gezet.
Ik doe niets af aan het werk van Dylan in de jaren zestig. Het is mooi werk. Een betere start kon de jongen uit Minnesota zich niet wensen. Maar toch, het mooiste werk moest toen nog komen. En we moesten er nog lang op wachten. Wat te denken van Blind Willie Mctell of Red River Shore? Het zijn maar twee songtitels, verre van compleet, natuurlijk.
Maar Bob Dylan afdoen alsof hij alleen in de jaren zestig de gevoelens onder woorden bracht, daarmee doe je hem wel flink tekort.

maandag 4 juni 2018

The writing is on the wall


Afgelopen najaar schreef ik een blog over Grant Shapps, voormalig partijleider van de Britse Conservatieve Partij. Hij sprak over premier Theresa May de woorden “The writing is on the wall”, verwijzend naar de magneetletters die achter May loslieten terwijl ze zich naar het einde van haar speech hoestte.
Een mooie verwijzing naar de Joodse Daniël, hoveling bij koning Belsassar van Babylonië.
Onlangs las ik ene artikel met dezelfde titel, The Writing's on the Wall. Maar dan over het album Modern Times van Bob Dylan. Een album als teken aan de wand. Een teken dat het einde inluidt van degene wie het betreft.
Theresa May is nog steeds premier van het Verenigd Koninkrijk, de Brexit wordt nog steeds voorbereid. Onze moderne tijden zijn nog steeds aan de gang. De tekenen aan de wand hebben nog geen verandering tot stand gebracht.

vrijdag 1 juni 2018

Filmpjes


Ik ben niet zo'n YouTube-volger. Als ik al filmpjes opzoek, fungeert de videodienst vooral als een radio-service. Voor muziek, al dan niet voor op de achtergrond. Maar toch, het is wel leuk om eens rond te neuzen op de grootste aanbieder van videoclips.
Zo zoek ik bijvoorbeeld graag naar Bob Dylan & Patti Smith - Dark Eyes (1995) Live N.Y., een mooie live-versie van de afsluiter van Empire Burlesque uit 1985. Of neem het duet Pancho And Lefty, dat Dylan opnam met Willie Nelson. Of zijn gastoptreden bij The Rolling Stones met het nummer Like A Rolling Stone, in 1997 opgenomen in Rio.
Of neem de filmversie van I'll Remember You, live in de film Masked & Anonymous.
Kortom, genoeg te zien. Vooral genoeg te beluisteren.