Japan

Wim de Bie is maandagochtend overleden. Tom Willems, een van de grootste Dylan-bloggers in de Lage Landen, plaatste een bericht over de relatie tussen De Bie en Dylan. Wim de Bie was de allereerste die niet-officieel uitgebrachte opnamen van Bob Dylan op de Nederlandse radio uitzond. De Bie kreeg rond september 1968 'een geheimzinnige doos, zonder opschrift, met een tape toegespeeld'. Op deze tape stonden opnamen van de zogenaamde Basement Tapes van Bob Dylan.

We mogen Wim dus dankbaar zijn.

Iets anders. De boekbinderij van Wytze Fopma uit Leeuwarden heeft vanuit Japan de opdracht gekregen om 300 Japanse bijbels te maken. Het is een bijzondere opdracht, en vooral ook veel werk.

Ik denk aan Japan. Over ruim een week begint Dylan aan een korte tournee door dit land. Met shows in Osaka, Tokio en Nagoya. Dylan heeft wel wat met Japan.

De beroemde live-elpee ...At Budokan (1978) was in eerste instantie alleen voor de Japanse markt bestemd.

Om nog maar te zwijgen van twee andere Japanse Dylan-uitgaven. In 2001 verscheen Bob Dylan - Live 1961 - 2000, met opnames uit een kleine veertig jaar optredens. Met Somebody Touched Me als opener.

In 2016 kregen we in het kader van Record Store Day een ep met vier liedjes van de American Songbook, liedjes die door Frank Sinatra bekend waren geworden. De betiteling is in zowel het Engels als in het Japanse alfabet; de ep zelf is op rood vinyl geperst.

Mijn indruk is dat Dylan van boeken houdt. Vooral van fysieke boeken. Misschien dat hij in een van drie Japanse steden waar hij straks een concert geeft, een Bijbel meepakt. Een Bijbel met een Leeuwarder geschiedenis. Een van de driehonderd exemplaren.

Dat zou leuk zijn.

Vijfde zondag

Gisteren was het de vijfde zondag van de veertigdagentijd. De periode voorafgaand aan Pasen, waarin christenen zich bezinnen. En luxeproducten als vlees laten staan. Tijd voor inkeer en reflectie.

Ain't Talkin' is al gedraaid. Ik vermoed dat Dylan dit nummer schreef voor The Passion Of The Christ, de film van Mel Gibson uit 2004.

In dit lied van Dylan komt ook een mystieke tuin naar voren. Voor Bijbelliefhebbers is het geen grote sprong van de tuin van Jozef van Arimatea, waar Jezus Christus lag begraven, naar de Hof van Eden. De poorten van Eden, the gates of Eden, ik moest hier aan denken bij het lezen van een ander verhaal.

Ook wel een mooi lied, overigens. And there are no sins inside the Gates of Eden, zo is dat.

Wim de Bie is overleden. Samen met Kees van Kooten vormde hij jarenlang een duo op radio en televisie. Ze vernieuwden het Nederlands met woorden en begrippen als 'regelneef', 'doemdenken', 'mozes kriebel' en 'op hun pik getrapt'.

Of er een link bestaat tussen Wim en Bob? Geen idee. Of het moeten woordkunstenaars zijn. Of zijn geweest. Voor wie met taal intensief bezig is, zijn sensitivityreaders een gruwel.

Vandaag werd bekend dat ook in het werk van Agatha Christie woorden zijn aangepast, omdat die woorden nog wel eens aanstootgevend zouden kunnen zijn. Voor wie? Welke tere zieltjes zijn op hun pik getrapt door heldere taal?

Ook het oeuvre van Roald Dahl moest hier aan geloven. Het is wachten op het moment dat Dylan's teksten worden gekeurd door die sensitivityreaders. Ik hoop het niet. Want dan verliest taal haar waarde.

Het leven is ruw. En rauw, soms. Dat merken we onder meer in deze Lijdenstijd. Een goede gelegenheid om Ain't Talkin' uit de boxen te laten schallen.

Kronieken #99 | The Germans now too

Het is bijna weekend. Maar voordat de vrijdagmiddagborrel begint, nog een paar dingen. Zoals en herdenkingsmonument voor het trans-Atlantisch slavernijverleden; onwillekeurig denk ik aan het lied Blind Willie McTell van Bob Dylan. Niet alleen omdat dit zijn beste en ultieme song is, maar ook vanwege dat ene couplet.

Waarin Dylan zingt:

See them big plantations burning

Hear the cracking of the whips

Smell that sweet magnolia blooming

See the ghosts of the slavery ships

Het staat niet op de officiële liedtekst-pagina. Wel weer in de boeken met liedteksten, zoals bij de officieuze vertaling van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes.

Niemand zingt de blues zoals Blind Willie McTell.

Dat is nogal andere koek dan whiskey, hoewel dat in Blind Willie McTell ook wel wordt aangehaald. Bootlegged whiskey in his hand. Dat gaat dan vast niet over de Heaven's Door-whiskey van Dylan. Ook niet over de Jack Daniel's-variant, waar nu iets over te doen is. Zou het publiek inderdaad zo dom zijn, dat ze de verschillen niet opmerken?

Ongeveer 16.000 botresten zijn begraven in Berlijn. Mogelijk gaat het deels om overblijfselen van slachtoffers van nazi-experimenten. De menselijke en dierlijke botten werden ontdekt tijdens restauratiewerkzaamheden die in 2015 begonnen. Op de plek van de universiteitscampus was van 1927 tot 1945 een wetenschappelijk onderzoeksinstituut gevestigd. In dit Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft werd onder meer onderzoek gedaan naar wapens en 'rassenverbetering'.

Sjah. We zijn weer vrienden met de Duitsers, toch? Ondanks dat ze zes miljoen van Dylan's volksgenoten hebben 'fried' in hun ovens. Die rot-oorlog houdt ons nog altijd bezig. Als een waarschuwing, opdat dit nooit meer gebeurt. Als God aan onze zijde staat, houdt Hij de volgende oorlog wel tegen.

National Medal of Arts

De Amerikaanse zanger Bruce Springsteen heeft de National Medal of Arts ontvangen. Hij kreeg deze hoogste cultuuronderscheiding in de VS uit handen van president Joe Biden. Vanwege zijn bijdrage aan de muziek, maar ook 'for being The Boss'.

Bob Dylan kreeg deze onderscheiding ook al eens, in 2009. Dat was het jaar waarin Dylan drie optredens gaf in de Heineken Music Hall, tijdens het Paasweekend. Dat had ik toen gemist. Misschien omdat mijn blik op andere dingen was gericht. Of omdat er minder aandacht voor was.

Wat zeggen zulke prijzen? Het is fijn dat je gewaardeerd wordt. Dat is het vooral. En voor de laueraat is zo'n stoffelijk blijk van waardering mooi voor in de kast. Of op de schouw van de open haard.

In Nederland kennen we zo'n onderscheiding niet echt. Dus die kunnen we ook niet uitreiken - Frankrijk kent zo'n prijs wel, de Ordre des Arts et des Lettres, wat ook aan buitenlandse artiesten wordt vergeven. Dylan kreeg deze Franse ereprijs in 1990.

Enfin.

Van harte, Bruce.

Psalm 23

De dominee preekte over Psalm 23, de Heer is mijn herder. Het was eigenlijk geen preek, maar een overdenking. De predikant hield zijn verhaal tijdens een rouwdienst.

Ik moest tijdens deze toespraak denken aan Broeder Dieleman. Dat is een singer-songwriter uit Axel, Zeeuws-Vlaanderen. In 2014 verscheen zijn tweede album, Gloria. Op deze plaat staat het nummer Adriana, met daarin dit couplet:

de Heere is mijn herder

zieng ik en fluuster zacht

mie za niks ontbreken

ik ga zingend deu de nacht

waa net as de morgen

Jezus op me wacht

en ik e nog nooit het licht gezien

Toch wel mooi, dat bevindelijke geloof. Oma Adriana heeft nog nooit het licht gezien. Ze is nog niet door Jezus bezocht, of aangeraakt. Zoals de apostel Paulus dat wel overkwam, op de weg naar Damascus. En Bob Dylan, daar in die hotelkamer in Tuscon.

Maar ik denk ook aan het nummer Baloney again van Mark Knopfler. Het is terug te vinden op Sailing to Philadelphia uit 2000. Hij zingt daarin het licht sarcastische:

The Lord is my shepherd

He leadeth me in pastures green

He gave us today

Our daily bread and gasoline

Knopfler speelde gitaar op Slow Train Coming en op Infidels. Ik zag hem in 2011 optreden in Ahoy, Rotterdam. Een double bill, een combideal. Knopfler voor de pauze, Dylan na de pauze. Knopfler was wat saai; Bob Dylan blafte hem na de pauze van het podium af.

Baloney again speelde hij niet. Je kunt niet alles hebben.

Bij deze begrafenis was ook geen gelegenheid om hier verder over door te babbelen.

Niet praten

De Lijdenstijd is volop aan de gang. In de veertig dagen voorafgaand aan Pasen, staan christenen stil, maken ze pas op de plaats. Tijd van bezinning. En om luxe producten te laten staan. Geen vlees, bijvoorbeeld.

En het luisteren naar de Matthäus-Passion is ook zo'n jaarlijks terugkerend onderdeel in de Lijdenstijd. Ik draai dit meesterwerk met plezier in de zes weken voorafgaand aan Goede Vrijdag.

Maar ik draai ook Ain't Talkin' van Dylan. Ook zo'n Paaslied. Een lied over de joodse uittocht uit Egypte. Over de woestijnreis. Over de mystieke tuin. Al die oudtestamentische en nieuwtestamentische beelden, die door Dylan tot één verhaal, één lied worden gesmeed.

Doe het hem maar eens na.

Ik doe dat niet. En moet het doen met de studio-versie. En de live-uitvoeringen. Daar kan ik wel op teren.

Italië

Bob Dylan tourt in de zomer rond de Middellandse Zee. Nadat al optredens waren aangekondigd in Portugal, Spanje en Frankrijk, is nu ook Italië aan de beurt. De bard geeft vijf shows:

3 juli Milaan

4 juli Milaan

6 juli Lucca

7 juli Perugia

9 juli Rome

I left Rome and landed in Brussels. Misschien. Ik vermoed van niet, overigens. Maar je weet het nooit.

Kenzaburo Oë

De Japanse schrijver Kenzaburo Oë is overleden. Hij was 88. Oë schreef romans die waren gebaseerd op zijn jeugdherinneringen aan de naoorlogse bezetting van Japan en op zijn leven met een verstandelijk gehandicapte zoon. Hij overleed vrijdag 3 maart, maar zijn uitgever heeft dat nu pas bekendgemaakt.

Dat heeft niets met Bob Dylan te maken.

De Japanse Nobelprijswinnaar Kenzaburo Oë is overleden. Hij was 88. Oë schreef romans die waren gebaseerd op zijn jeugdherinneringen aan de naoorlogse bezetting van Japan en op zijn leven met een verstandelijk gehandicapte zoon. Hij overleed vrijdag 3 maart, maar zijn uitgever heeft dat nu pas bekendgemaakt.

Dat heeft alles met Bob Dylan te maken. De Japanse schrijver kreeg de Nobelprijs voor de Literatuur in 1994 toegekend. "Wie met poëtische kracht een fantasiewereld, waar leven en mythen condenseren om een verontrustend beeld van de huidige complexe menselijke situatie te vormen," aldus de Zweedse Academie, die verantwoordelijk is voor deze Nobelprijs.

Tussen de toekenning van de Nobelprijs aan Oë en Dylan als laureaat zit 22 jaar. Ik weet niet of beide schrijvers elkaar kennen, en of ze elkaar hebben ontmoet. Voor het gemak denk ik van niet, ondanks de populariteit van Dylan in het land van de rijst en de zon. Het land van de rijzende zon.

Misschien krijgen 'winnaars' van een Nobelprijs wel een rouwkaart bij het overlijden van een mede-laureaat. Vanuit Zweden. Met verdriet hebben wij kennis genomen van het overlijden van…

Zou kunnen. Waarbij dan een literator een mooie tekst schrijft bij het verscheiden van de betreffende persoon. Bloemen, kaarten en brieven worden gestuurd naar de nabestaanden, in het geval van Oë diens zoon Hikari (1963), die werd geboren met een hersenafwijking.

In april treedt Dylan op in Osaka, Tokyo en Nagoya. Misschien neemt hij de situatie te baat om het graf van Oë te bezoeken. Net zoals hij dat deed met Allen Ginsberg bij het graf van Jack Kerouac. In Jack's geboorteplaats Lowell.

Kerouac. De man die 101 jaar geleden werd geboren. Vooral bekend door zijn boek On The Road. Onmiskenbaar van invloed op het werk van Dylan. Misschien net als Kenzaburo Oë. Maar van de Japanse schrijver heb ik dan weer niets in de kast staan.

Ten onrechte, misschien. Maar het is deze week Boekenweek. Dat biedt dan weer openingen.

Verlorenstraat

Bob Dylan heeft nieuwe concertdata aangekondigd. Het Iberisch schiereiland is aan de beurt, plus een restje Frankrijk. De tournee is als volgt:

2 juni Porto, Portugal

4 juni Lissabon, Portugal

5 juni Lissabon, Portugal

7 juni Madrid, Spanje

8 juni Madrid, Spanje

10 juni Sevilla, Spanje

11 juni Sevilla, Spanje

13 juni Granada, Spanje

15 juni Alicante, Spanje

17 juni Huesca, Spanje

19 juni San Sebastian, Spanje

20 juni San Sebastian, Spanje

21 juni Logroño, Spanje

23 juni Barcelona, Spanje

24 juni Barcelona, Spanje

26 juni Carcassonne, Frankrijk

27 juni Aix-de-Provence, Frankrijk

29 juni Lyon, Frankrijk

30 juni Lyon, Frankrijk

Zou er in dat Zuid-Europese gedeelte ook een Verlorenstraat zijn? Een Desolation Row? Ik hoorde vanochtend bij Radio 1, bij Max Nieuwsweekend, over uitgeverij Desolation Row. Ik ben deze uitgeverij nog niet eerder tegen gekomen. Vanzelfsprekend hou ik mij van harte aanbevolen.

Een Zuid-Europese tournee. Reist de bard nog af naar het noordwesten van het oude continent?

Hamburg

In de Duitse stad Hamburg is vrijdagavond een schietpartij geweest. De schietpartij vond plaats in een gebedshuis van Jehovah's Getuigen in de wijk Gross Borstel.

Ik was in 2019 in Hamburg. Eventjes. Voor een concert van Bob Dylan in Barclaycard Arena, naast het Volksparkstadion.

De schutter zou een ex-lid zijn van de Jehova's Getuigen. Jehova. JHWH. Het lijkt ergens op John Wesley Harding. Misschien wel omdat met het spel der initialen je van deze albumtitel John Wesley Harding de naam JHWH kunt maken. JHWH, de Eeuwige, de Ene, Ik-Ben, Ik Zal Zijn.

Het tijdschrift van dit religieus genootschap is De Wachttoren. Dat lijkt ook weer op Dylan. All along the watchtower.

Dat nummer speelde Dylan niét in Hamburg. Maar er zit ook een behoorlijke tijd tussen het concert en de aanslag.

Kronieken #98 | Biddag

Vandaag is het Biddag voor Gewas en Arbeid, de jaarlijkse dag om te bidden. Op een doordeweekse dag. Zou Bob Dylan ook bidden, vandaag? Voor gewas en arbeid? Of is dit een specifiek Nederlands gebeuren? Dankdag kennen we ook - in de Verenigde Staten is Thanksgiving misschien iets wat er op lijkt.

Over een maand reist Dylan af naar Japan, het land van de rijzende zon. Van de rijst en de zon. Misschien dat hij nu al aan het repeteren is met zijn band. Liedjes uitzoeken voor het Aziatische onderdeel van de Rough & Rowdy Ways World Tour.

Soms zou je wel bij zo'n oefensessie aanwezig willen zijn. Maar dat zit er vooralsnog niet in. Nooit, eigenlijk. Sommige dingen moet je niet willen, maar als een wens blijven koesteren.

Maarten Giltay Veth is een drukker. Al eerder maakte hij boeken over en met het werk van Dylan. Leuke boeken. Boekjes, qua vorm en formaat. Maar boeken voor wat betreft de boodschap. Nu is er een nieuw boekwerk verschenen. If Dogs Run Free is de titel, waarin de tekst van het lied is gebruikt.

Even ben ik weer in Ahoy, Rotterdam. Dylan speelde dit nummer tijdens de eerste toegift, die tweede mei van 2002. Ik weet het niet meer. De bootleg weet het gelukkig wel. Net als het online tourverslag, waar je van elk concert de setlist kunt terug vinden.

Het nummer staat op de elpee New Morning uit 1970. In 2013 verscheen ook al een boek met de tekst van If Dogs Run Free, aangevuld met prenten van Scott Campbell. Ik blader daar maar weer in.

Biddag vandaag. Genoeg om voor te bidden. Als je gelooft. Ook als je niet gelooft, trouwens. Bidden staat een ieder vrij. Ik vouw nog wel mijn handen; de predikant van mijn thuisgemeente heeft me gevraagd om een deel van het avondgebed voor mijn rekening te nemen.

Dat doe ik. Luisterend naar If Dogs Run Free.

Noorderlicht

Vorige week heerste in Nederland een heuse noorderlichtkoorts. Aan de kuststreek was het noorderlicht te zien. Een bijzonder natuurverschijnsel.

Het bracht me weer even bij The Band. In 1975 kwam de Canadees-Amerikaanse formatie met het album Northern Lights – Southern Cross, met daarop weer prachtige liedjes. Wat te denken van It Makes No Difference, Ophelia en Acadian Driftwood?

Daar blijf je voor thuis.

Nee, daar blijf je niet voor thuis. Je draait het weliswaar, terwijl je naar buiten kijkt. Naar dat noorderlicht, Denkend aan het kruis in het zuiden. Waar die Acadian Driftwood over gaat, de trek van de Canadezen naar het zuiden van de Verenigde Staten.

Op die eindeloze route komen natuurlijk ook je eigen verhalen aan bod. Zo'n song gaat niet alleen over een historische gebeurtenis, het gaat ook over jezelf.

Ik denk er aan, kijkend naar het noorderlicht, naar de maan, af en toe naar het zuiden wijzend. Ik luister het voor mezelf. Maar ook het om aan mevrouw Frits te laten horen.

Omdat het zo mooi is.

Zo'n liedje. Zo'n omstandigheid. Zo'n manifestatie.

Totebag

Wat is een totebag? Ik kende het niet. Of nou ja, misschien kende ik het wel, maar wist ik niet dat zo'n tasje een naam had. Tot ik het tegenkwam op het blog van Tom Willems.

Hij schrijft namelijk over een totebag, dat wordt weggegeven door de platenzaak Evelyn Novacek in Hoogezand. Die winkel is niet de enige 'weggever'.

Een paar weken geleden haalde ik bij mijn eigen platenboer Wobbe in Leeuwarden de dubbel-cd en box Fragments. Toen ik een week later opnieuw bij Wobbe kwam, drukte Heute, de "assistent" in Wobbe's charmante winkel, een linnen tasje in mijn handen.

Dat is een totebag, weet ik nu. Of het artikel vaker door Wobbe en Heute is weggegeven, weet ik niet. Ik denk het niet. Maakt ook niet uit. De afbeelding van Fragments circuleert nu in den lande. Dat is waar het om gaat. Of dat nu in Leeuwarden of Hoogezand is, doet er niet toe.

Can’t Wait

Met broeder G. uit de kerkelijke gemeente waar ik toe behoor, was ik aan de wandel. Dat doen we vaker. In vroeger dagen combineerden we dat met een sigaar. Tegenwoordig zijn we gezond(er) bezig.

Het ging in onze wandeling onder meer over longcovid. Over mijn geheugenverlies, soms. Plots moest ik denken aan die ene zin uit Can't Wait. While I’m strolling through the lonely graveyard of my mind. Zo voelt mijn geheugen soms, als een eenzame begraafplaats.

Waar mijn geheugen ligt begraven.

Maar ja, er is ook iets van wederopstanding. Mijn memorie komt weer terug. Langzamerhand.

De associatie met Dylan-teksten is nooit ver weg geweest.

Homer

Het is zondagavond. Hoewel ik gewoon voor de deur sta van De Bleek, waar ik woon, ben ik in mijn gedachten in West Saugerties, New York. In de bossen aldaar heb je een groot huis, dat Big Pink wordt genoemd. Omdat het pand in het roze is geschilderd.

In dit huis nam The Band zijn debuutalbum op, Music From Big Pink. Toen het na acht jaar als begeleidingsband op eigen benen ging staan. Acht jaar. Eerst als The Hawks, bij de Canadese zanger Ronnie Hawkins, later bij Bob Dylan, toen die de zogenoemde overstap maakte naar elektrische muziek.

De kelder van Big Pink kende een goede oefenplek om muziek te maken. Dat deden de mannen van The Band, Rick Danko, Garth Hudson, Richard Manuel en Robbie Robertson uit Canada en de van Arkansas afkomstige Levon Helm, dan ook naar hartelust. Aangevuld met Dylan, die zich na zijn mysterieuze motorongeluk uit het openbare leven had teruggetrokken.

Hudson was goed bij zijn verstand en had een opname-apparaatje bij zich. Een tape-recorder. Zodoende konden in de kelder van dat New Yorkse huis opnames worden gemaakt. Bandjes. In de kelder, de basement. Een decennium later vormden deze bandjes de basis voor The Basement Tapes.

Een van de nummers die in de kelder werden opgenomen, was Open the door, Homer. Zo voelde ik me, toen ik zondagavond voor mijn deur stond. Open de deur! Maar Homer deed niets. En dus overnachtte ik bij mevrouw Frits - je moet ergens slapen.

Zou in de kelder ook een boekenplank zijn geweest? Met daarop de trilogie Lord Of The Rings? Deze boeken van J.R.R. Tolkien zijn twintig jar geleden al verfilmd door Peter Jackson. Maar deze filmreeks wordt uitgebreid, beloofde filmproducent Warner Bros. donderdag tijdens een presentatie. Fans van de films kunnen de projecten in de komende jaren verwachten.

Wie bij de films als maker betrokken zijn, is nog niet bekend. Wel is Warner Bros. in gesprek met onder anderen regisseur Peter Jackson. Hij maakte de drie veelbekroonde Lord of the Rings-films en de drie The Hobbits-films.

De Beatles, Dylan's vrienden uit Liverpool, hadden al eerder plannen om de legendarische boeken van Tolkien op het witte doek te brengen. De cast zou hebben bestaan uit Paul McCartney als Frodo, John Lennon als Gollum, George Harrison als Gandalf en Ringo Starr als Sam.

De band had graag regisseur Stanley Kubrick gekozen voor de verfilming. Echter was Tolkien niet enthousiast over het overhandigen van de rechten, en dus kwam de verfilming nooit tot leven.

Maar goed, daar kreeg ik mijn deur niet mee open. Inmiddels ben ik weer thuis. Homer bleek me toch goed gezind.

Sensitivity readers

De afgelopen week werd beheerst door de boeken van Roald Dahl. Het blijkt dat sensitivity readers meelezen, en die stelden nieuwe woorden voor. Met name beschrijvingen van personages werden aangepast. Zo verdwenen woorden als "dik" en "lelijk" uit de beschrijving van personen en werden sommige typeringen genderneutraal gemaakt.

Zou zoiets ook in het werk van Dylan kunnen gebeuren? Met name zijn protestliedjes, de songs over de zwarte bevolking, zouden wel eens woorden kunnen bevatten die vandaag de dag niet meer kunnen.

Nu is het oeuvre van Dylan van een ander slag dan de verhalen van Dahl. Maar toch, er hoeft maar iets te gebeuren en 'we' zijn gekwetst. Dat kan. Maar je hoeft het werk van iemand niet te lezen of te horen. Je mag je eigen bubbel creëeren.

Of niet. Je kunt de teksten van een ander ook laten schuren in je eigen leven.

Theater Peeriscoop

In Gorinchem staat Theater Peeriscoop - het is eigenlijk net te ver weg vanuit mijn thuisstad Leeuwarden. Maar volgende week is daar een mooie theatervoorstelling te zien. Wel het overwegen waard om alsnog af te reizen naar deze stad.

De Engelse acteur Pip Utton voert een monoloog op, waarin hij in de huid van Bob Dylan kruipt. "In deze intieme, onthullende laatste overpeinzing vereffent Dylan oude rekeningen, vertelt een paar sterke verhalen en kijkt terug op een carrière van meer dan zestig jaar," staat in een aankondiging.

Dat lijkt me wel wat. Zien hoe dit werkt.

Maar aan de andere kant twijfel ik ook weer. "Deze one-man-show laat de echte Bob Dylan zien." Dat lijkt me sterk. Zelfs de beste biografieën en song-analyses komen hooguit ergens in de buurt uit van de bard.

Het enige wat we van Dylan weten is dat hij een enigma is. Grote kans dat hij ook voor zichzelf één groot raadsel is.

Nou ja. Ik zet Fragments maar weer op. Om een glimp van de zanger en tekstschrijver op te vangen.

Lo and behold

This song is just a reminder to remind your fellow man....

Zo eindigt het nummer The Death of Emmett Till van Bob Dylan. In 's mans oeuvre terug te vinden op The Bootleg Series, Vol 9: The Witmark Demos: 1962-1964. Maar al eerder werd het nummer uitgebracht.

Dat was in 1972 op het album Lo And Behold. Dit album met nummers van Bob Dylan, werd uitgebracht door een kwartet, bestaande uit Dennis Coulson, Dixie Dean, Tom McGuinness en Hughie Flint.

Vandaag het betreffende nummer in deze uitvoering beluisterd. En toen nog een keer. Omdat het zo'n mooi nummer is.

Bram van den Berg

Drummer Bram van den Berg is binnenkort gastmuzikant bij U2. In het dagelijks leven is Bram de drummer van Krezip; maar hij vervangt Larry Mullen tijdens een aantal optredens in Las Vegas.

De concerten staan in het teken van het succesalbum Achtung Baby uit 1991. Eind vorig jaar maakte Mullen al bekend dat hij heel 2023 uit de running zou zijn vanwege fysieke ongemakken.

Misschien speelt de band ook wel iets van hun album Rattle and Hum uit 1988. Met daarop hun eigen versie van All Along the Watchtower, waarin de zin 'All I got is a red guitar, three chords and the Truth' is toegevoegd. Of anders het nummer Love Rescue Me, waar Dylan zelf is te horen - dit nummer schreef hij met de Ierse bandleden. Desnoods komt Hawkmoon 269 voorbij, waar Dylan op het U2-album als organist te horen is.

We gaan het wel zien. En horen. Daarvoor moeten we wel naar Las Vegas. Geen slechte plek om naar toe te gaan, natuurlijk.

Im Westen Nichts Neues

De Duitse anti-oorlogsfilm Im Westen Nichts Neues is de grote winnaar van de Bafta's, de belangrijkste Britse filmprijzen. De Netflix-film van regisseur Edward Berger kreeg zeven prijzen, waaronder de prijs voor de beste film.

Het zal de bibliofiel in mij zijn. Of de Dylan-fan. Ik denk bij deze titel gelijk aan het gelijknamige boek, waar Berger's film op is gebaseerd. Het is een boek van Erich Maria Remarque, die hier zijn ervaringen van de Eerste Wereldoorlog in verwerkte.

Dylan noemt dit boek in zijn Nobel Lecture. Deze toespraak is een vereiste om het bedrag van ongeveer een miljoen euro te ontvangen. In die speech noemt Dylan drie boeken die hem hebben geïnspireerd. Moby Dick, van Herman Melville, Homerus' Odyssey en de Engelse vertaling van Remarque's boek: All Quiet on the Western Front.

Het maakt de Zweedse Academie, die deze Nobelprijzen bekend maakt, niet zoveel uit op welke manier je deze redevoering inlevert. Bij voorkeur draagt de laureaat het voor tijdens de uitreikingsceremonie. Maar je mag de tekst ook gewoon inleveren bij de Zweden. Of inspreken, en het audiobestand vervolgens per WeTransfer mailen.

Dylan koos voor het laatste. Hoewel de tekst natuurlijk van tevoren was uitgeschreven. Die voorbereide tekst kwam in handen van uitgever Simon & Schuster, die het als The Nobel Lecture op de markt bracht.

Toch leuk.

Vooral om dan te bladeren naar de alinea's over All Quiet on the Western Front.

Emmett Till

Simone Weimans presenteerde vrijdagavond het radioprogramma Met Het Oog Op Morgen. Het ging onder meer over Till, een film over Emmett Till.

Deze jongen was zwart. En 15 jaar. Dat zijn geen gekke feiten. Maar wel in de jaren vijftig. Emmett zou gefloten hebben naar een blanke getrouwde vrouw. En dat kon niet.

Als wraak werd de jongen zo toegetakeld, dat hij overleed. Foto's van die toetakeling zijn op internet wel terug te vinden - moeder Till wilde hem in alle wreedheid tonen: zo gaan we dus met elkaar om.

Disclaimer: kijk die foto's niet voor het slapen gaan. Het zou je de nachtrust kunnen kosten.

Wat uiteraard wel kan, is naar Dylan luisteren. Naar The Death of Emmett Till, terug te vinden op The Bootleg Series, Vol 9: The Witmark Demos: 1962-1964.

Dat doe ik dan maar, vandaag.

En dóór

Sommige artiesten hebben aan alleen hun voornaam of achternaam genoeg. Wie de naam Elvis laat vallen, heeft het over Elvis Presley. Wie het heeft over Dylan, praat over Bob Dylan. Voor Jakob Dylan schijnt zijn achternaam niet een rol te hebben gespeeld. Ik heb wel eens gehoord dat Jakob het muzikale succes van onder meer The Wallflowers vooral op eigen kracht heeft geboekt; sommige fans zouden misschien niet eens weten wie Bob is.

Ik denk er aan, nu de solo-albums van 'de kleine Dylan' op de achtergrond draaien. De albums Seeing Things en Women and Country worden afgespeeld via een nieuwe geluidsinstallatie. Dank, Huug! Een klein cadeautje. Je wordt immers maar één keer 37.

Ondertussen denk ik aan de aanstaande kroning van de Britse vorst Charles. Die kroning, vooral een ceremoniële gebeurtenis, vindt 6 mei aanstaande plaats. Zijn tweede echtgenote koningin-gemalin Camilla zal bij de plechtigheid de kroon van koningin Mary dragen. Die koningin Mary, Queen Mary, zij is is mijn vriendin.

Nee nee, niet mijn vriendin. Maar die van de mannelijke hoofdpersoon uit Just Like A Woman. She takes just like a woman, yes, she does / She makes love just like a woman, yes, she does / And she aches just like a woman / But she breaks just like a little girl.

Ik neem het ter kennisgeving aan. Om dan door te stomen naar het nummer Tempest van het gelijknamige album uit 2012. Dit nummer gaat over de ondergang van de Titanic, het schip dat niet zou kunnen vergaan. Maar ja, tijdens die eerste transatlantische tocht, in de nacht van 14 op 15 april 1912, verging het schip alsnog.

Van het wrak van het onzinkbare schip zijn nu beelden beschikbaar gekomen. De NOS citeert in haar verhaal onder andere duiker Robbert Ballard: "Ik denk dat iedereen zich afvraagt: wat had ik gedaan? Zou ik alles hebben gedaan om mijn leven te redden? Of zou ik net als de ontwerper van de Titanic, Thomas Andrews, mijn reddingsvest aan een vrouwelijke passagier hebben gegeven en in de salon zijn blijven zitten terwijl het schip zonk? Alle aspecten van de menselijke aard speelden hier een rol."

Dat doet me denken aan die ene alinea uit Dylan's verslag van het zinken van de Titanic.

Jim Dandy smiled

He'd never learned to swim

Saw the little crippled child

And he gave his seat to him

Dan breekt mijn hart, elke keer weer...

Misschien goed om na drie keer dit nummer te luisteren over te stappen op Nashville Skyline. Al is het maar vanwege het nieuwe boek van Jochen Markhorst, dat dit album behandelt.

Valentines can’t buy her

Valentijnsdag vandaag! Hoera. De rozen worden weer her en der uitgedeeld. De anonieme liefdesbetuigingen weer aan de geliefden bezorgd. De liefde wordt weer gevierd.

Ik schuifel vandaag rond binnen Love Minus Zero/No Limit. Valentines can’t buy her. Daar kan ik wel wat mee. Met dat hele lied wel, trouwens. Vooral die zin: She knows too much to argue or to judge.

**

Het zou een mooie Valentijnsdag kunnen zijn geweest. Ware het niet dat Valentijn me niet zo goed gezind is wat taxi-examens betreft. My love she speaks softly / She knows there’s no success like failure / And that failure’s no success at all.

**

Mooi liedje, Love Minus Zero/No limit. Ik had het een tijdje terug gebruikt voor een artikel in de Kerkbode. Over hoe we met elkaar omgaan. Je kunt het lezen, het is gedrukt en verspreid. En het heeft de redactie van Een In Waarheid gevonden.

Het doet een schrijver altijd goed als hij ergens wordt geciteerd. Wel jammer dat het artikel wordt geframed in een bepaald kader van de 'bezwaarden'. Je staart je blind op de verpakking, terwijl de inhoud je ontgaat.

Geeft niet. Zij weet teveel om te ruzieën of te oordelen. Ik leer veel van haar.

**

Zo af en toe krijg ik geadresseerde reclame in de bus. Dat is een slinkse manier om de Nee/Ja-sticker te ontwijken. De folders hoef ik niet. Die lees ik namelijk nooit. Als ik iets wil hebben, zoek ik het wel op. En ik heb mijn vaste adressen voor de boodschappen. De huis-aan-huis ontvang ik wel graag.

Tomorrow's World ontwijkt dus deze sticker. Ik gooi deze bladen ongelezen weg. Sorry. Niet geinteresseerd in het denken van Hal Lindsey.

In een van de laatste nummers gaat het over het naar de hel gaan. Ik denk aan dat lied van Dylan,

Ain’t Gonna Go to Hell for Anybody. Onder meer terug te vinden op schijf 5 van Trouble No More, deel 13 uit de Bootleg Series. Deze box behandelt de gospelperiode, de Jesus Years van Dylan. De vijfde cd is "Best of: - live in Toronto 1980. Tijdens het optreden van 18 april speelde Dylan dit nummer. Ik draai het vandaag ongetwijfeld nog even.

**

Waar is de officiële tekst van dat ene nummer te vinden? Ik kom 'Gonna go to hell' nergens tegen. Ook niet op Dylan's eigen website.

**

Veelschrijver Jochen Markhorst heeft weer een nieuw boek over Bob Dylan geschreven. Deze keer over

Nashville Skyline.

Jochen publiceert zijn boeken doorgaans in het Engels, Duits en Nederlands. Ik ben de Nederlandse versie nog niet tegengekomen. Maar ik ben binnenkort jarig. Mooi verjaardagscadeau.

**

Valentijnsdag, dus. Bankers’ nieces seek perfection. Dat dus. Nu nog wachten op die raaf, met de gebroken vleugel bij mijn raam.

Valentijnsdag

Morgen is het Valentijnsdag. Ik doe niet mee aan dit feest. Beetje te commercieel. En te groots. Daar komt bij dat als mijn liefde voor mevrouw Frits van deze ene dag in het jaar afhankelijk is, dan gaat er ook wel iets mis.

Valentijnsdag is wel een mooie gelegenheid om Love Minus Zero/No Limit te draaien. Ik verheug me op dit lied. Ik denk dat ik morgen maar begin met de uitvoering van Dylan en zijn band in Ahoy, dat concert van mei 2002. Met Larry Campbell op steel guitar.

Om daarna over te stappen op de live-versie van zo'n anderhalf jaar later, in de Heineken Music Hall. (Bob op dat malle keyboard met piano-geluid, Larry Campbell met de pedal steel, Freddy Koella op akoestische gitaar en Tony Garnier achter zijn elektrsiche basgitaar. Mooi.

She knows too much to argue or to judge.

Het kan wat muziek betreft niet gauw genoeg 14 februari zijn.

Kronieken #97 | Fragmenten

Leo Blokhuis heeft een eigen podcast. In een recente uitgave bespreekt hij op aanstekelijke wijze Fragments, aflevering 17 uit de Bootleg Series. Het luisteren waard.

Ondertussen is in onze hoofdstad veel te doen rondom antisemitisme. De politie doet onderzoek naar een projectie van een tekst op het Anne Frank Huis deze week. Op een rechts-extremistisch Telegramkanaal zijn beelden getoond van een op het Anne Frank Huis geprojecteerde tekst die suggereert dat ze haar dagboek niet zelf zou hebben geschreven.

De Anne Frank Stichting heeft aangifte gedaan van de projectie. De politie bevestigt aan de NOS na berichtgeving van Het Parool dat er onderzoek wordt gedaan.

Ik denk onwillekeurig aan I contain multitudes, met die ene zin:

I’m just like Anne Frank - like Indiana Jones

And them British bad boys the Rolling Stones

Dat voor vandaag.

Elektriciteitsnet

I’m going down the river

Down to New Orleans

They tell me everything is gonna be all right

But I don’t know what “all right” even means

I was riding in a buggy with Miss Mary-Jane

Miss Mary-Jane got a house in Baltimore

I been all around the world, boys

Now I’m trying to get to heaven before they close the door

© Bob Dylan, 1997

Japanse tournee 2023

In april gaat Bob Dylan dan alsnog naar Japan, voor elf optredens. Hij geeft drie optredens in de Festival Hall in Osaka, vijf shows in de Tokyo Garden Theater te Tokyo en drie concerten in Aichi Arts Center in Nagoya.

De vorige keer dat Dylan naar het land van de rijzende zon zou gaan, was kort daarvoor Corona uitgebroken. Dat akelige virus gooide toen roet in het eten.

Dylan's agenda ziet er als volgt uit:

6 april Osaka

7 april Osaka

8 april Osaka

11 april Tokyo

12 april Tokyo

14 april Tokyo

15 april Tokyo

16 april Tokyo

18 april Nagoya

19 april Nagoya

20 april Nagoya

Leven met God

Sinds een paar weken volg ik met mevrouw Frits de online Bijbelcursus Leven met God. Deze cursus wordt gehouden door Jos Douma, dominee in Zwolle. Als basismateriaal gebruikt dominee Douma het boek Naakte Spiritualiteit van de Amerikaanse theoloog Brian McLaren.

Bibliofiel als ik ben, had ik bij de start al even gekeken bij de literatuurlijst van McLaren's boek. Daar zag ik ook Chronicles, Vol. 1 van Bob Dylan staan. En warempel, dit boek wordt geciteerd in Naakte Spiritualiteit.

Weliswaar in voetnoot 80, behorend bij hoofdstuk 12, over 'Help: spirituele jiujitsu'. McLaren heeft het in dit hoofdstuk over hulp vragen (aan God). "Een onvolwassen verzoek vraagt God om ons een gemakkelijker leven te geven, met minder horten en stoten om mee te dealen. Een volwassen verzoek vraagt God om ons te helpen om sterkere, vriendelijkere mensen te worden - en minder irritant voor onze naasten."

Bij deze alinea hoort dus die verwijzing naar Chronicles. Bij voetnoot 80 noteert de auteur: "In zijn autobiografie vertelt Bob Dylan dat hem gevraagd werd: "Jij bent een biddende man, hé? Waar bid je voor? Bid je voor de wereld?" Ik heb er nooit aan gedacht om voor de wreld te bidden. Ik zei: "Ik bid dat ik een vriendelijker persoon kan zijn."

Waarvan akte.

The Water Is Wide

Elke cd heeft wel een of twee nummers die 'er uit springen'. Een nummer dat je vanaf het begin grijs draait. Dat heb ik ook bij Fragments, deel 17 uit de Bootleg Series van Bob Dylan. Op zowel de box als de 2cd-samenvatting staat het liedje The Water Is Wide.

Het is een lied dat Dylan al eens eerder speelde, in 1975. Toen was hij met The Rolling Thunder Revue op pad. Tijdens de tweede show van 21 november 1975 bracht hij het ter ore in de Boston Music Hall. Hij zong het toen met Joan Baez naast zich.

De versie van Fragments is anders. Natuurlijk, een studio-versie is anders dan een live-uitvoering. Maar toch. De studie-variant past uitstekend in het beeld van de oude man met een hartklepinfectie.

Overigens meldt Marnix, door de ogen van een jongen, terecht dat het album al eerder werd opgenomen dan Dylan geveld werd door deze kwaal. De zanger scheerde langs de dood; dochter Maria Himmelman had een verjaardagsfeestje georganiseerd voor de 56ste verjaardag van de troubadour. Tijdens het eten voelde Dylan zich niet goed: pijn in zijn borst. “De pijn verlamde me en mijn hersenen sloegen op tilt. Ik was zo ziek dat ik niets meer wist,” zei hij later. De dokter van het universitair medisch centrum in Los Angeles raadde de zanger aan om naar het ziekenhuis te gaan.

Aldaar werd de diagnose geconstateerd: histoplasmosis, een infectie van het vlies om het hart. De schimmelinfectie is ernstig, want Dylan liep er al een tijdje mee rond.

Sjah. Het is verstandig om de feiten goed op orde te hebben. Desalniettemin is het ook wel weer Dylanesque om zo'n ziekte al voor te bereiden voordat zoiets zich aandient. Was zoiets ook niet aan de hand bij "Love And Theft", het album dat verscheen toen de moslimextremisten zich te pletter vlogen in New York? Alsof Dylan soms voorkennis heeft.

Enfin.

The Water Is Wide. And I can't cross over. Zo is het.

Sterfelijkheid

Een afscheidsalbum, dachten de media toen Bob Dylan in september 1997 het album Time Out of Mind uitbracht. Hij was maar net aan de dood ontsnapt en tekst en muziek waren donker van timbre. Een kwarteeuw later reconstrueert een cd-box het proces, dat meer overleven en hoop ademt.

Zo begint Herman Veenhof zijn bespreking van Fragments. Veenhof is de Dylanoloog van het Nederlands Dagblad, Fragments is deel 17 uit de Bootleg Series. Deze box gaat over het opnameproces rondom Time Out Of Mind.

In zijn bespreking gaat Veenhof vooral in op de sterfelijkheid. Een terugkerend thema in het oeuvre van de artiest. Soms denk ik wel eens: dit thema is de reden waarom ik zo van het werk van Dylan houd. Het ondermaanse bestaan, dit tranendal.

Maar ja, als ik dan de muziek van Dylan aanzet, geniet ik weer enorm van de schoonheid van kunst en literatuur.

1996 - '97

Vandaag is stilgestaan bij de 70e anniversary van de Watersnoodramp. Deze ramp was de start voor de indrukwekkende Deltawerken, waar ons land om wordt geroemd. Naar aanleiding van de orkaan Katrina werd Nederland om hulp gevraagd voor een nieuwe soort Deltawerken rondom New Orleans.

Dylan was toen zo'n 12 jaar, toen de Watersnoodramp zich voltrok. Zouden in de media van Minnesota gesproken zijn over deze ramp? Of ging het de bewoners in het midwesten volledig aan zich voorbij

Ondertussen draait Fragmets. Een mooie box. Ik geniet er nog steeds volop van. Het is leuk om de afzonderlijke delen in de volgorde van de tijdsperiodes te leggen. Als je Dylan wilt volgen in zijn ontwikkeling, is de chronologie als volgt:

Vol. 7: No Direction Home: The Soundtrack (1959–1966)

Vol. 1 – 3 (rare & unreleased 1961 – 1991)

Vol. 9: The Witmark Demos (1962-1964)

Vol. 6: Live 1964: Concert at Philharmonic Hall

Vol. 12: The Cutting Edge (1965-1966)

Vol. 4: Live 1966: The “Royal Albert Hall” Concert

Vol. 11: The Basement Tapes (met The Band)

Vol. 15: Travelin' Thru (1967-1969)

Vol. 10: Another Self Portrait (1969-1971)

Vol. 14: More Blood, More Tracks

Vol. 5: Live 1975: The Rolling Thunder Revue

Vol. 13: Trouble No More Trouble No More (1979–1981)

Vol. 16: Springtime in New York (1980–1985)

Vol. 8: Tell Tale Signs, Rare and Unreleased (1989-2006)

Vol. 17: Fragments (1996-1997)

Sommige boxen overlappen elkaar in tijd en opnames. Geeft niet. De verschillende boxen hebben zo hun eigen nuances en verschillen. Mooi.

Bij benadering

Vandaag is het de laatste dag van januari. Wat een maand! Al is het maar vanwege het verschijnen van Fragments. Bij elke box die verschijnt in de Bootleg Series, denk ik: 'Beter dan dit kan het niet worden'. Tot de volgende set verschijnt, en ik mijn verwachtingen elke keer naar boven moet bijstellen.

Zo ook weer met Fragments, dat de jaren behandelt waarin Time Out Of Mind werd opgenomen. De officiële productie werd door Daniel Lanois gedaan, met Jack Frost Productions als rechterhand. Met deze box horen we wat Jack Frost zelf in gedachten had voor dit album.

Mooi. Zuiver. Eerlijker, haast. Ik moet vaak wat denken aan Let It Be... Naked van The Beatles. Zoals bij deze heruitgave de Wall of Sound van Phil Spector is weggehouden, is bij TOOM de invloed van Lanois teruggebracht tot een minimum.

Vandaag viert prinses Beatrix haar 85e verjaardag. Hiep hiep hoera! Tien jaar geleden trad zij terug als koningin, waarna haar zoon Willem-Alexander de troon besteeg. Bij onze voormalige vorstin moet ik altijd denken aan Queen Jane Approximately, omdat Beatrix naar verluidt niet echt goed benaderbaar zou zijn.

Het is ook de 70e herdenking van de Watersnoodramp. Een afschuwelijke ramp. Het aantal doden bedroeg 1836 in Nederland, 307 in het Verenigd Koninkrijk, 224 op zee, waaronder 133 bij het vergaan van een Engelse veerboot en 28 in België. En ja, ook in de teksten van Dylan speelt hoog water een rol. De Mississippi, High Water, Watching The River Flow, om maar eens wat te noemen.

Het is een bijzondere januari-maand. Om nog maar van alle andere dingen te zwijgen, die in je leven zich voordoen.

Aandacht verdelen

Het valt nog niet mee om mijn aandacht goed te verdelen. Werk vergt tijd, mevrouw Frits ook, plus daarbij de nodige maatschappelijke nevenactiviteiten. En dan is er sinds dit weekend ook nog de box Fragments.

Man, wat een box. Ik heb al één keer gehuild. Bij de verise van The Water Is Wide. Maar dan heb ik het nog niet gehad over de remix van Time Out Of Mind, waar deze aflevering van de Bootleg Series zich om concentreert.

De 'nieuwe' uitvoering van dit album voelt basaler aan. Geen tierlantijntjes van mede-producer Daniel Lanois. Maar veel meer wat Jack 'Bob Dylan' Frost in gedachten had. Zoals Tom Willems het verwoord: De opnamen zijn gestript van het Daniel Lanois-geluid dat de 1997-versie van Time Out Of Mind kenmerkt. Simpel gezegd is een deel van Lanois' werk teniet gedaan.

Zo voelt het ook. Door deze aangepaste mix voelt het album veel meer passen in de trilogie die het vormt met opvolgers "Love and Theft" uit 2001, waar ik zelf 'in Dylan' ben geraakt, en Modern Times dat in 2006 verscheen.

Ik luister en geniet van Fragments. Als ik niet aan het werk ben. Of als mevrouw Frits niet de nodige aandacht opeist. Aan de andere kant: van alle kanten is wel bekend welke plek de maestro in mijn leven heeft.

Voorlopig draait Fragments nog. En dat houdt me gaande.

17

Vandaag is het Holocaust Memorial Day. Elk jaar is dat 27 januari, trouwens. Want het Russische Rode Leger trok 27 januari 1945 in het vernietigingskamp Auschwitz. Daar bevrijdden de Sovjets van Stalin onder meer Otto Frank, de vader van Anne.

Omdat Auschwitz symbool is komen staan voor de gruwelijkheden van de Holocaust, is de bevrijdingsdag uitgekozen als jaarlijkse herdenkingsdag. In dat kader spreekt Jacques Grishaver vandaag de Verenigde Naties in New York toe.

Zou Bob Dylan nog naar deze toespraak luisteren? Je mag dan wel Bob Dylan heten, maar je Joodse afkomst verloochen je nooit. Net zoals Colonel Tom Parker altijd de 'Nederlandse manager' van Elvis is gebleven.

When the Second World War

Came to an end

We forgave the Germans

And we were friends

Though they murdered six million

In the ovens they fried

The Germans now too

Have God on their side

Maar misschien is Dylan ook wel met andere dingen bezig, vandaag. Met de release van Fragments, deel 17 uit de Bootleg Series. De Volkskrant is bij monde van redacteur Gijsbert Kramer dolenthousiast. Terecht ook wel - ik ben blij met het luisteren van de schijven uit deze Bootleg.

Heerlijk om de nieuwe mixen van Time Out Of Mind te horen. Om de afgekeurde songs te horen. Om de live-versies te horen. Om het boekje te bekijken. Om me te verheugen op dit weekend, om de essays te lezen. Dat is toch heerlijk?

Het is geen negeren van het Holocaust-leed, dit muziek luisteren vandaag. Integendeel. Je kunt heel hard je best doen om een heel volk uit te roeien. Maar ja, dit volk is altijd sterker dan de tegenstand. Luister maar naar Fragments.

TOOM

Dit weekend is het dan zover: dan verschijnt eindelijk Fragments, het Bootleg-deel dat Time Out Of Mind behandelt. De jaren 1996 en 1997, toen Dylan met Daniel Lanois in de studio was om 'TOOM' op te nemen.

Het verschijnen van Time Out is zo ongeveer mijn eerste Dylan-herinnering. Ik weet nog hoe mijn broers over de aanstaande verschijning van het album spraken. En dat ze zich afvroegen of de elpee-versie misschien goedkoper was dan de cd-uitgave.

De media in de weer met dit album. Via ExpectingRain zie ik al weken besprekingen en recensies voorbij komen. Het maakt me zelf ook wat onrustig. Wat gaan we horen? Hoe ziet de box er uit? Komen we nog bekende namen tegen? Zit er weer een essay in het bijbehorende boekje?

Dat soort dingen.

Tot die tijd zit ik met mijn gedachten nog bij het concert van Dylan in Ahoy, ruim een decennium geleden. Die tournee met Mark Knopfler - de Dire Straits-frontman voor de pauze, de maestro na de pauze. Dylan opende met Leopard-Skin Pill-Box Hat, volgens sommigen een verwijzing naar de Libische leider Khadaffi, die toen net opgepakt en omgebracht was.

Ik denk aan deze opener, vanwege de gevechtstank Leopard 2, dat Duitsland aan Oekraïne gaat leveren. Sjah, mijn assocatieve geheugen komt weer terug, de longcovid verdwijnt heel, heel langzaam.

Justin Bieber

Van de Canadese zanger Justin Bieber kan ik geen enkel liedje noemen. Toch heeft de bijna 29-jarige (hij viert 1 maart zijn verjaardag) een goede deal gesloten. Het Britse Hipgnosis is namelijk nu eigenaar van alle muziek die Bieber tot nu toe heeft gemaakt. Kosten: 200 miljoen dollar (zo'n 183 miljoen euro).

Het is gelukkig nog wel honderd miljoen minder dan wat Dylan voor zijn oeuvre kreeg. Maar waar dat verschil dan in zit, weet ik niet. Ik geloof niet dat Justin Bieber met zijn muziek en teksten mijn leven beïnvloedt of begeleidt zoals Dylan dat doet.

Kronieken #96 | Fragmenten

Over een kleine week verschijnt Fragments. Dat is de titel van The Bootleg Series vol. 17 - met deze box gaat het om de jaren 1996 en 1997, de maanden dat Bob Dylan bezig was met het opnemen van Time out of mind. Geen slecht album, overigens. Hoewel de meningen zijn verdeeld over de productie die Daniel Lanois erover uitvoerde.

Maar aan de andere kant: de Canadese producer en muzikant was ook betrokken bij Oh Mercy (1989) uit 1989.

Ongetwijfeld is ook zoiets als een productie iets subjectiefs. Wie bepaalt of zoiets mooi of goed is?

***

Zangeres Beyoncé heeft het lastig. Zij trad deze week op in Dubai. Beyoncé zong geen enkel nummer van haar succesvolle album Renaissance uit 2022. Op dat alom bejubelde album eert ze zwarte en queer pioniers uit de house- en discoscene van de jaren 70. In de zogenoemde 'Ballroom Culture' die begon in New York City, vonden Afro-Amerikanen en latino's binnen de lhbti-groep vrijheid op de dansvloer. Renaissance behandelt daarnaast thema's als zelfexpressie, zelfvertrouwen en hedonisme.

Zou Dylan zoiets ook gedaan kunnen hebben? Ik weet het niet. Wel herinner ik me dat een Keniaans-Haags ex-vriendinnetje groot fan was van Beyoncé.

***

Radiopresentator Frits Spits is onlangs gedotterd. Dat liet een woordvoerder van KRO-NCRV deze week weten. "Hij voelt zich goed en hoopt binnenkort weer De Taalstaat te kunnen presenteren. Morgen neemt Margriet Vroomans de presentatie weer over." 

Het is jammer dat Dylan geen Nederlands spreekt. Ernst Jansz doet dat wel, Nederlands spreken. En hij vertaalde twaalf Dylan-liedjes naar onze taal. Heel verdienstelijk.

***

Nog een weekje wachten op Fragments. Ik herinner me een anekdote dat mijn broers spraken over de release van Time out of mind. En dat ze zich afvroegen of de elpee-variant misschien goedkoper zou zijn dan de cd-uitgave. Dat is ongeveer mijn eerste Dylan-herinnering.

Ik heb wel wat met dit album. Mede door deze herinnering.

Gelegenheid

Sommige drinkers zeggen dat ze een gelegenheidsdrinker zijn: er doet zich altijd wel een gelegenheid voor om een glas bier of wijn open te trekken. Ik ben geen gelegenheidsdrinker. Maar als zich een gelegenheid voordoet, ben ik de beroerdste niet om iets van Bob Dylan te draaien.

Sinds kort ben ik wekelijks als radiocolumnist te horen bij Omroep LEO Middelsé. Een soort "Lieve Marianne" van Peter Heerschop, maar dan over Leeuwarden. Lieve Leeuwarden, feitelijk. Mijn column heeft als titel "Tot hier en tot zover" meegekregen.

David Crosby. De zanger met de grote walrus-snor. Deel van Crosby, Stills & Nash (and Young). Maar vooral bekend van The Byrds, waar hij met Roger McGuinn de grondlegger van was. Deze groep scoorde een aantal hits die geschreven waren door Bob Dylan.

Waaronder Mr. Tambourine Man. De tambourijnen man.

Voor de lokale omroep leek het me een prima idee om de versie van The Byrds maar te draaien.

Omdat ik een 'gelegenheidsdrinker' ben. Er doet zich vaak een gelegenheid voor om iets van Dylan te draaien.

David Crosby overleden

Zanger en gitarist David Crosby is overleden. Hij was lid van de formatie Crosby, Stills & Nash (en soms ook met Neil Young). Maar hij is vooral bekend als mede-oprichter van The Byrds.

Die groep scoorde hits met Dylan-songs, waarvan Mr. Tambourine Man de bekendste en grootste hit was. Of is. Maar er is nog een meer directe link tussen Dylan en Crosby, weet Tom Willems te melden.

Hij schrijft namelijk: "Maar ik denk aan 'Day Of The Locusts' nu David Crosby dood is, een song van Bob Dylan over het in ontvangst nemen van een eredoctoraat van Princeton. Op 9 juni 1970 was dat en Bob Dylan nam niet alleen zijn vrouw Sara mee naar die gelegenheid, maar ook David Crosby."

Dat feitje wist ik niet. Maar Tom weet zoiets wel. Dat zijn leuke dingen om te weten.

Nu heb ik zin om New Morning, het album waar 'Locuts' op staat, te draaien.

Love Is Just a Four Letter Word

Eigenlijk wilde ik iets schrijven het het liedje Love Is Just a Four Letter Word. Dylan schreef dit begin jaren zestig, toen hij als tekstschrijver verbonden was aan een schrijverscollectief. Het was ook een van zijn meest creatieve en productieve periodes. Je ziet de zanger en dichter achter zijn typemachine, met een sigaret in een asbak en een kop koffie binnen handbereik.

Toen 'Four letter word' min of meer af was, begon Joan Baez het nummer te spelen. Dylan had zijn eigen administratie niet op orde. Toen hij zijn scharrel dit liedje hoorde spelen, zei hij: "Goed nummer. Wie heeft dit geschreven?"

Hij herkende het niet meer als een eigen productie.

Tenminste, zo gaat het verhaal.

Maar het nummer is nooit door Dylan zelf uitgebracht. Het staat wel in de bundels met liedteksten. Maar weer niet in de zoek-index van de nodige biografieën en naslagwerken. En dat is gek. Want het verhaal dat ik net schetste, heb ik wel ergens gelezen of gehoord.

En het is een mooie anekdote om over Love Is Just a Four Letter Word te schrijven. Misschien zie ik iets over het hoofd. Dat kan natuurlijk zomaar. Maakt misschien ook niet uit. Ik heb het bij deze genoteerd.

Blauwe maandag

Vandaag is het de derde maandag van 2023. Deze dag staat sinds 2005 bekend als Blue Monday, sinds de Britse psycholoog Cliff Arnall met deze term op de proppen kwam.

De dag dat mensen zich treurig, neerslachtig of weemoedig voelen. Dit zou komen omdat het uitvoeren van goede voornemens mislukt is en de vakanties ver weg lijken. Daarnaast zijn de dagen nog donker en is de maandag voor veel mensen de eerste dag van de werkweek.

Blauwe maandag dus. Dat heeft overigens met de kleur blauw te maken. Dat hebben wij er in het Nederlands van gemaakt. De term Blauwe Maandag is een letterlijke vertaling van de uitdrukking Blue Monday. Nu betekent 'blue' inderdaad 'blauw' in ons land. Maar in het Engelse taalgebruik betekent 'blue' ook het beroerd voelen. Feelin' blue is een manier om aan te geven dat het niet goed met je gaat. De muziekstijl blues is op deze “kleur” gebaseerd.Ik hul me vandaag voor de gelegenheid ook maar in het blauw. Niet omdat ik zwelg in zelfmedelijden. Wel omdat zo'n dag als vandaag een goede aanleiding is om weer Dylan aan te zetten. Tangled Up In Blue, bijvoorbeeld. Of een live-uitvoering van Blind Willie McTell, hoewel de studio-opname ook nog altijd klinkt als een klok.

Ik ben in zekere zin een 'gelegenheidsdrinker': er doet zich altijd wel een gelegenheid voor om Dylan aan te zetten. Een studie-versie. Een live-variant. Een cover-uitvoering. Als de literatuur maar weer uit de boxen klinkt.

Dan is de blauwe maandag zomaar over.

Eric Andersen

Over twee weken verschijnt Fragments, deel 17 uit de Bootleg Series. Terecht dat hier de nodigde aandacht voor is. Fragments behandelt de jaren dat Dylan zijn Time Out Of Mind opnam. Dat gebeurde onder auspiciën van de Canadese producer Daniel Lanois. Met deze box horen we hoe de maestro de muziek zelf in gedachten had.

Enfin.

Je zou in alle media-drukte vergeten dat Dylan méér heeft gedaan. Zoals het opnemen van het liedje Thirsty Boots, dat als b-kant is verschenen op Wigwam. Nee, niet die eerste singel uit 1970, als onderdeel van de campagne rond Self Portrait. Thirsty Boots verscheen op de singel die tijdens Record Store Day 2013 verscheen, als vooruitgeschoven van Another Self Portrait, deel 10 uit die Bootleg Series.

Thirsty Boots is niet een eigen liedje van Dylan. Tekst en muziek zijn van Eric Andersen, die op de hoes foutief staat vermeld als Eric Anderson. Detail, ik weet het. Deze Eric werd in oktober geëerd met de cd Tribute To A Songpoet; Songs Of Eric Andersen, waar Dylan's versie van Thirsty Boots op is terug te vinden.

Bij Tom Willems lees ik over Andersens dank aan Dylan, omdat hij een van de eerste muzikanten was die een bijdrage aan Tribute to a Songpoet aanleverde. Ik lees op Wikipedia dat Anderson in de jaren 90 een trio vormde met de Noorse Jonas Fjeld en met Rick Danko, de Canadese bassist die als lid van The Hawks en later The Band de begeleiding vormde van Dylan.

Zo zijn er altijd weer lijntjes. Korte lijntjes, lange lijnen. Maar vooral: veel muziek.

Gypsy

Zangeres Lisa Marie Presley is overleden. Ze is 54 jaar geworden. Doodsoorzaak: een hartstilstand. Op zich heeft Lisa Marie niets met Bob Dylan te maken. Haar vader wel. Want dat was Elvis Presley, The King.

Dylan zou Elvis ooit hebben ontmoet. Of juist niet. In ieder geval zou Dylan naar aanleiding van deze fictieve ontmoeting het nummer Went To See The Gypsy hebben geschreven. De schrijvers Jean-Michel Guesdon en Philippe Margotin vertellen in 'Bob Dylan Compleet – Het verhaal van de 492 songs' vertellen over dit lied de volgende achtergrond:

“De tekst van 'Went To See The Gypsy' gaat over een ontmoeting met 'the gypsy'. Daarmee wordt vermoedelijk Elvis Presley bedoeld, de voor de jonge Dylan een belangrijk voorbeeld is geweest. Volgens Clinton Heylin zijn Dylan en Sara begin 1970 in Las Vegas geweest, waar ze een oom van Dylan hebben bezocht en een optreden van The King in het International Hotel hebben bijgewoond, waarna ze Presley backstage persoonlijk hebben ontmoet. Dylan heeft dit echter in 2009 in een gesprek met Douglas Brinkley van Rolling Stone weersproken: 'Ik heb Elvis nooit ontmoet, want ik wilde hem niet ontmoeten (…). Ik wilde de krachtige, mystieke Elvis voor me blijven zien, zoals hij vanaf een brandende ster hier op aarde was geland. De Elvis die ons overstroomde van leven. De Elvis die ons inspireerde om alles uit het leven te halen. Die Elvis was er niet meer (…).' Het is mogelijk – en zelfs waarschijnlijk – dat deze song een gedroomde ontmoeting verbeeldt tussen een nog jonge Dylan en de Elvis die er niet meer was, zoals Dylan zingt in het laatste couplet: 'But the gypsy was gone / And that pretty dancing girl / She could not be found / So I watched that sun come rising / From that little Minnesota town'. Volgens sommige bronnen had Elvis Presley Duitse voorouders met zigeunerbloed.”

Tot zover de familie Presley.

Ik reed vanmiddag terug met de taxi, nadat ik "mijn" kinderen van school naar huis had gebracht. Ik zag een regenboog. En ik dacht aan een regel uit A hard rain’s a-gonna fall. Daarin zingt de bard onder meer: I met a young girl, she gave me a rainbow.

Ik dacht aan het meisje dat mij een regenboog geeft. Een teken van hoop. Van liefde. Toekomst. Dat soort dingen.

On our side

Dit vertrouwen brengt natuurljk een gevaar met zich mee, zoals de oude Bob Dylan-klassier With God On Our Side duidelijk maakte: 'You don't count the dead when God's on your side' ('je telt de doden niet als God aan jouw kant staat'). Deze identificatie met onze incrowd geeft ons het warme gevoel ergens bij te horen. Dat motiveert ons tot veel opoffering voor ons. Maar ditzelfde gevoel van identificatie kan verzuren tot onverdraagzaamheid, haat en zelfs geweld jegens hen. En dezelfde gemakkelijke zwart-wit-antwoorden die ons zo troostten en geruststelden, kunnen later arrogant, naïef, ontwetend en zelfs schadelijk blijken te zijn als we niet op de juiste tijd verder gaan, de eenvoud voorbij.

Uit: McLaren, Brian. Naakte spiritualiteit. Leven met God vanuit twaalf eenvoudige woorden, vertaling: Truus van der Meiden, (Amersfoort: Uitgeverij Brandaan, eerste druk, 2022), p. 47

Nothing compares

Het Uur Van De Wolf vertoont vanavond de documentaire Sinéad O'Connor - Nothing Compares. Zij is een Ierse zangeres, katholiek van huis uit maar sinds oktober 2018 luistert ze naar de naam Shuhada Davitt - ze is een moslima geworden.

Ik heb niet kunnen achterhalen of Bob Dylan in deze documentaire ook voorbij komt. Geen idee, maar het zou wel kunnen. Niet omdat het Dylan is, maar wel omdat hun levens op een cruciaal punt elkaar kruisten.

In oktober 1992 werd in Madison Square Garden het concert The 30th Anniversary Concert Celebration gehouden, ter gelegenheid van Dylan's 30-jarig jubileum. Verschillende artiesten gaven acte de présence, waaronder sister Sinead.

Zij stond op het programma om I Believe In You te zingen, een van de Dylan-gospels. Maar zij werd door het publiek uitgefloten. Twee weken eerder had zij namelijk opgetreden in de Amerikaanse televisieshow Saturday Night Live Ze citeerde Bob Marley's War, alvorens een foto van paus Johannes Paulus II ("de echte vijand") te verscheuren.

Het was haar aandeel in de strijd tegen kindermisbruik in de katholieke kerk. De Dylan-fans waardeerden haar actie niet. Dertig jaar later moeten we concluderen dat O'Connor er niet ver naast zat met haar actie.

Een drama. Sinead werd aangekondigd door Kris Kristofferson tijdens het tribute-concert. Toen zij werd uitgefloten en als reactie daarop niet kon zingen, maar wél War opnieuw declameerde, werd ze na afloop getroost door de armen van die oude Kris.

Kristofferson is een oude bekende van Dylan. In 1973 speelden ze samen in de film Pat Garrett and Billy the Kid van Sam Peckinpah. Kris vertolkte de rol van Billy The Kid, Dylan nam de rol van Alias op zich en verzorgde de soundtrack voor de film.

Naar aanleiding van het incident tijdens het tribute-concert, kwam Kristofferson in 2009 met het lied Sister Sinead.

I’m singing this song for my sister Sinead

Concerning the God-awful mess that she made

When she told her truth jus as hard she could

Her messages profoundly was misunderstood

Waarvan akte. Ik ben benieuwd of dit in Het Uur Van De Wolf nog aandacht krijgt.

Joan Baez

Het is vandaag feest! Zangeres Joan Baez mag 82 kaarsjes uitblazen. Ze is net geen half jaar ouder dan Bob Dylan.

Maakt dat uit?

Ja. Want Joan Baez gaf Bob Dylan zijn eerste publieke podia. Zij nodigde hem uit bij haar optredens. Maar Dylan deed niets terug. Geen tegenprestatie. Tot ergernis van de koningin van de folkmuziek.

Baez schreef het nummer Diamonds & Rust over haar relatie met Dylan. Gaat het over Dylan?

Enfin.

In de ondergewaarde film Renaldo and Clara neemt Baez de rol van Woman in White op zich. Naast Dylan, die Renaldo voor zijn rekening neemt. En Sara Dylan, die Clara uitvoert. Plus Ronnie Hawkins als Bob Dylan en Ronee Blakley als Mrs. Dylan.

Dat soort dingen. Literaire dingen. Kunstenaarsdingen. Verwarring. Zo ging dat halverwege de jaren zeventig.

Joan Baez is 83 jaar. Een zangeres in ruste. Ze heeft haar pensioen ruimschoots verdiend.