Prediker

“De zon gaat zinloos onder, morgen moet ze toch weer op.” Een citaat van de katholieke cabaretier Herman Finkers. Ik hoorde het afgelopen nacht, toen werd gememoreerd dat het de langste nacht van het jaar was. Vandaag is het de kortste dag van het jaar; tussen zonsopgang en zonsondergang zit het minst aantal dag-uren van dit kalenderjaar. Met deze kortste dag is ook de winter begonnen. Als de dagen gaan lengen,begint de winter te strengen.

Zinloos is het dat de zon ondergaat, aldus Finkers. Het doet denken aan die Bijbelse Prediker. Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol. Die zoon van David (en waarom kan dat niet Salomo in eigen persoon zijn geweest?) beschrijft in zijn sombere, droefgeestige boek het ondermaanse bestaan. Maak er maar wat van, geniet van wat je krijgt toebedeeld door God, is het moraal van Prediker. Dit is wat het is, beter wordt het niet in dit bestaan.

Hier ontmoeten Bob Dylan en Prediker elkaar. Beiden jeremiëren als een oudtestamenticus. Hoop dat het met ons nietige leven ooit nog wat wordt, is er niet. Dat hoeft ook niet, de hoop ligt buiten ons bereik én buiten ons huidige leven. Er ligt nog wel wat in het verschiet, maar dat staat los van onze inzet. Het gaat erom wat je in de tussentijd doet.

De zon gaat zinloos onder. Is dat zo? Ik dacht bij het aanhoren van dit citaat, aan een gezang uit het 'oude' Liedboek voor de Kerken, de editie uit 1973. In dit Liedboek staat dat gezang 'De dag, door uwe gunst ontvangen':

De dag, door uwe gunst ontvangen

is weer voorbij, de nacht genaakt

en dankbaar klinken onze zangen

tot U, die 't licht en 't duister maakt

Die dan, als onze beden zwijgen

als hier het daglicht onderduikt

weer nieuwe zangen op doet stijgen

ginds waar de nieuwe dag onluikt

Zodat de dank U toegezonden

op aard’ nooit onderbroken wordt

maar steeds opnieuw door mensenmonden

gezongen en gesproken wordt

Voorwaar, de aarde zal getuigen

van U, die thans en eeuwig zijt

tot al uw schepselen zich buigen

voor uwe liefd' en majesteit

Gezang 393, de tekst is naar J. Ellerton en vertaald door Jacqueline van der Waals. Wat is zinloos? Wat je als zinloos kunt bestempelen (de zon gaat zinloos ten onder, de nimmer volrakende zee), het kan een hoger doel dienen. Want met de zon die rond de aarde draait, draaien ook de gezangen richting de hemel mee.

Dit doet me dan weer denken aan Eternal Circle, een lied dat terug te vinden is op The Bootleg Series, vol. 2. Mede hierom ben ik zo blij met de daadwerkelijke erkenning van Dylan's literaire teksten, door het “winnen” van de Nobelprijs voor de Literatuur: het is het bewijs, dat wanneer gewone stervelingen zijn uitgepraat, ze altijd kunnen teruggrijpen op teksten van schrijvers en dichters – zij geven woorden aan wat voor heel veel mensen onbespreekbaar is, omdat zij de woorden niet kunnen vinden.

Dylan wel. Gelukkig. En wij zijn dan weer begenadigd dat we die formuleringen erbij kunnen grijpen.