Renaldo & Clara #2

Gisteren had ik het op dit blog over de film Renaldo & Clara van Dylan. Een film waarover veel meer valt te vertellen dan enkel een recensie. Renaldo & Clara is namelijk ook een concertverslag. Er zijn beelden te zien van de tournee The Rolling Thunder Revue, het eerste bedrijf althans. Dylan tourde met zijn groep 'volgelingen' van 30 oktober tot en met 8 december door de Verenigde Staten; tussen 18 april en 15 mei 1976 volgde deel 2, waarvan Dylan hoopte dat het net zo goed en sfeervol was als aflevering 1. De wens was de vader van de gedachte.

The Rolling Thunder Revue was een concertreeks met avonden, die gauw zo'n vier uur duurden. waarbij ging het niet alleen om muziek, maar ook om voordrachten van bijvoorbeeld dichter Allen Ginsberg. Een belangrijk onderdeel in Dylan's muziek, was de nog komende elpee Desire, die Dylan in de maanden ervoor had opgenomen. Een ander onderdeel van de concerten, vormde de strijd om The Hurricane vrij te krijgen.

Bokser Rubin "Hurricane" Carter was onterecht veroordeeld voor een moord. Over deze gerechtelijke dwaling schreef Dylan zijn protestsong The Hurricane. Tussen de twee Rolling Thunder-legs werd de 'The Night of The Hurricane' gehouden.

In 1974 was Dylan voor het eerst in acht jaar weer de wereld over geweest met een tournee. Hij werd bijgestaan door de mannen van The Band. Met deze multimuzikanten toerde Dylan ook in 1966 over de wereld, het jaar van zijn mysterieuze motorongeluk en de start van zijn teruggetrokken bestaan. De muzikanten van The Band weekte Dylan halverwege de jaren zestig los van Ronnie 'The Hawk' Hawkins, waar de mannen als The Hawks diens begeleidingsband vormden.

Van The Rolling Thunder zijn verschillende verslagleggingen bekend. Allereerst de live-elpee Hard Rain, dat het concert in Hughes Stadium in Fort Collins, Colorado van 23 mei '76 weergeeft, aangevuld met de tv-registratie. Verder is er natuurlijk Renaldo & Clara, de legendarische filmepos. Dan is er ook nog het boekverslag van Larry Sloman – On the Road with Bob Dylan. En ten slotte aflevering 5 uit The Bootleg Series: Live 1975, The Rolling Thunder Revue, uitgegeven in 2002.

Wat betreft het film-gedeelte in Renaldo & Clara, het volgende. Bob Dylan speelt hierin de hoofdrol van Renaldo. Tijdens de optredens speelt hij met een masker op of met een wit geschminkt gezicht. Alsof hij zichzelf wil verbergen, alsof hijzelf een ander is, een Alias. Op de vlucht voor zichzelf. Dat zou kunnen, want de al eerder genoemde Ronnie Hawkins speelt de rol van Bob Dylan in Renaldo & Clara. Sara Dylan speelt de rol van Clara – ook wel opmerkelijk, want Dylan beleefde in die tijd een opmaat voor de scheiding van Sara. Blood On The Tracks vormde de opmaat voor die scheiding, die op Desire bleek te zijn vergeten (luister naar de indringende plaat-afsluiter Sara!), maar wat op Street Legal opeens weer een bron van inspiratie bleek te zijn.

De reden dat Dylan gemaskerd zijn muziek liet horen? Zijn reden luidt even kort als mysterieus: “The meaning is in the words”. Waarvan akte. Alsof het een vooruitwijzing is naar de film Masked and Anonymous uit 2003. Renaldo & Clara zelf is weer geïnspireerd door de film Les Enfants du Paradis (Marcel Carné, 1945).

Je mag veel zeggen over Dylan, maar voor mij is in ieder geval dit helder. Hij is een artiest in de volle breedte des woords (film, muziek, script, boeken). En het is een man met een enorme kennis van de culturele geschiedenis van zijn land (de Verenigde Staten) en van zijn eigen Joodse geschiedenis.