Dylan in de Volksuniversiteit

Gisteravond hield Kees de Graaf een lezing over Bob Dylan. Uitgangspunt was het interview dat Dylan gaf voor 60 Minutes, inmiddels een decennium geleden. In dit vraaggesprek zegt Dylan dat hij een 'bargain', een overeenkomst heeft gesloten. Onderdeel van deze overeenkomst is dat Dylan muziek blijft maken tot hij erbij neervalt. De tegenpartij in dit verhaal is de 'Chief Commander', aldus de zanger, 'the Chief Commander. On this earth and in the world we can’t see.'

Het heeft te maken met 'destiny', het lot. Dat lot bracht De Graaf vooral naar voren in de eerste drie songs die hij besprak, All Along The Watchtower, Who Killed Davey Moore? en With God On Our Side.

All Along The Watchtower is een heel Bijbels lied, betoogt De Graaf. Het beeld van de wachttoren haalt Dylan uit een profetie van Jesaja: Want dit heeft de Heer mij gezegd: ‘Zet een wachtpost uit, laat hem melden wat hij ziet. Ziet hij strijdwagens, met paarden bespannen, een karavaan met ezels en kamelen, laat hij dan toezien, nauwlettend toezien.’ De wachter zegt: ‘Heel de dag sta ik op wacht, Heer, elke nacht blijf ik op mijn post.’ Daar komen soldaten op strijdwagens, wagens, met paarden bespannen. Dan roept hij: ‘Gevallen, gevallen is Babel!

Al zijn godenbeelden liggen verbrijzeld!’ (Jesaja 21: 6-9, de Bijbeltekst is ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004).

Het is de profetie over de val van Babel. In 'Watchtower' neemt Dylan de taak van wachter op zich, hij staat op de wachttoren om het einde aan te kondigen. Dat einde zou ook een gesprek kunnen zijn tussen de twee misdadigers die samen met Jezus werden gekruisigd. De ene misdadiger, de joker uit het lied, is de 'slechte' misdadiger, hij kijkt naar wat hij allemaal moet achterlaten, al het mooie wat hij heeft opgebouwd. “There’s too much confusion,” wijst bijvoorbeeld op de Babylonische spraakverwarring. De andere misdadiger, de thief, is degene die zich ter elfder ure bekeerd. Wij zijn aan ons einde, het leven is voor ons geen grap meer, er is geen reden om ons op te winden.

Het principe van het lot komt ook voor in Who Killed Davey Moore?, over een bokswedstrijd waarbij de jonge bokser het gevecht niet overleefd. In dit lied komen menselijke reflexen aan bod, Dylan stelt aan de kaak dat iedereen de verantwoordelijkheid afschuift op een ander. “No, you can't blame me at all,” om uiteindelijk Gods wil op te voeren.

En dan nog With God On Our Side. Hoe zit het precies met God aan je zij? Als Hij aan je zij staat, kun je dan wel oorlog voeren? De conclusie die De Graaf trekt in het laatste couplet van dit lied, is dat als God aan je zij staat dat je je dan vredelievend moet opstellen.

Het laatste lied dat De Graaf besprak tijdens zijn lezing (de tijd ontbrak voor meer analyses) was Roll On, John. Volgens De Graaf is dit een zogenaamde 'rabbit hole': je begint ergens aan, maar het uiteinde is iets heel anders dan je had gedacht. In Roll On, John begint de lezer aan een verhaal over John Lennon, met alle Beatles-verwijzingen. Maar toch, het is geen lofgedicht op een sterfelijk persoon.

In Roll On, John gaat het over de apostel Johannes, de apostel van het licht. Het refrein refereert ook aan dit licht (Shine your light, eveneens een refrein uit Precious Angel). De apostel werd verbannen naar Patmos, waar hij in een steengroeve moest werken. Als 'zoon des donders' was dat voor Johannes, ook op oudere leeftijd, uiteraard vervelend maar het was te doen. “Quarrymen” is de pre-Beatles-naam, maar ook de titel voor arbeiders of slaven in een steengroeve.

Enfin, er valt nog veel meer over deze teksten te zeggen. Dat doe ik hier niet, daarvoor verwijs ik naar De Graaf's eigen website. Laat ik afsluiten met het zeggen dat ik me prima vermaakt heb, op de avond in de Volksuniversiteit van Amersfoort.