donderdag 30 november 2017

Spraakmakende boeken: Bob Dylan. Lyrics

Gisteravond was in de Kanselarij in Leeuwarden de lezing 'Spraakmakende Boeken – Bob Dylan. Liedteksten'. Die toevoeging 'Liedteksten' zette me op het verkeerde been. Ik vreesde dat de vertalingen van Bindervoet en Henkes ter tafel zouden komen. Dat bleek gelukkig niet het geval. Prof. dr. Gillis Dorleijn, die de lezing verzorgde, had weliswaar een deel uit het oeuvre mee, maar citeerde alleen de Amerikaanse teksten.
Voorafgaand nog wat algehele opmerkingen. De organisatie verliep niet helemaal vlekkeloos. De locatie was verplaatst van de bibliotheek naar de Kanselarij, wat op zich best te verklaren is. Momenteel is de bieb een pop up-filliaal, nu in de Blokhuispoort de nieuwe definitieve bibliotheek gevestigd wordt. Dat is nog niet helemaal klaar, dus tot die tijd vliegen we nog uit.
De zaal zou klaar zijn – maar dat betrof alleen de opstelling van de tafels en stoelen. Lampen ontbraken in de bovenste zaal van de Kanselarij, dus te elfder ure moesten nog lampen van her en der worden geronseld. Het zijn wat van die opstartproblemen, omdat het allemaal net even wat anders gaat dan te doen gebruikelijk.
Het is de organisatie vergeven.
Wat voor mensen kwamen af op deze lezing van de Volksuniversiteit Fryslân? We zaten met zo'n kleine dertig man in de zaal. Veel vijftig-plussers. Mensen die alle lezingen over de Spraakmakende Boeken bijwoonden, en dus ook op deze manier met de literatuur van Dylan in aanraking komen. Mensen die speciaal voor de Dylan-lezing kwamen. En een hipster-blogger van Mienskip, een cultureel online tijdschrift.
Sommige aanwezigen waren goed voorbereid. Dat wil zeggen dat ze hun 'fanschap' wilden etaleren. Zo had een deelnemer aan de avond zijn Dylan-cd's meegenomen: een cd-boxje met twee afzonderlijke albums, waaronder Another Side Of Bob Dylan. Een andere aanwezige had uit de bibliotheek de vertalingen van Bindervoet en Henkes meegenomen.
En de Mnskp-hipster, filmrecensent van beroep maar gast-lezingenbezoeker van dienst, veerde op toen het ging over Mr. Tambourine Man. Een tekst waarbij de tamboerijnen-man een begeleider is bij een drugstrip, een dealer van het materiaal. Zoals de Sugar Man van Rodriguez. En net zoals dat 'beneath the diomand sky' uit dit lied verwijst naar Lucy In The Sky With Diamonds van The Beatles.
Tot zover de facilitaire zaken. Nu de inhoud. De professor doctor was goed voorbereid. Voor alle aanwezigen had hij een stencil gemaakt, met daarop een handvol teksten. In het Amerikaans. Niet direct het bekende werk, maar nummers als Chimes Of Freedom, A Hard Rain's a-Gonna Fall, One Too Many Mornings en Song To Woody. “Het zijn allemaal onbekende nummers,” was de klacht die ik hoorde, van een aanwezige richting een andere aanwezige.
Je kunt niet alles hebben. Daar komt bij, dat voor veel mensen zo'n lezing een eerste kennismaking is met het omvangrijke werk van de Nobelprijswinnaar voor de Literatuur. Dus wie ben ik om te zeggen dat het onbekende teksten zijn, hoewel alle gekozen teksten uit de jaren zestig kwamen?
Dorleijn wist waar hij over sprak. In ieder geval in literair-poëtische zin. Niet alle teksten kwamen ter sprake. Ook niet elke besproken tekst werd even diepgaand gefileerd. Zo liet de onderwijzer zien dat Chimes Of Freedom een lied is met synesthesie, waarbij verschillende zintuiglijke waarnemingen door elkaar worden gebruikt. In dit lied wordt geen utopie voorgesteld, maar een visie, een tijdelijke mystieke ervaring, dat gelijk gekoppeld wordt aan mensen die aan de zelfkant van de maatschappij staan.
In alle teksten van Dylan komt de idealist naar voren (en Dylan zou die idealist best zelf kunnen zijn), die zichzelf gelijkertijd relativeert. En daarvoor grijpt de dichter terug op andermans werk, zoals Eddie Freeman, Woody Guthrie, de mythologie, de Franse dichters van de negentiende eeuw – het bekende jatwerk, wat we eufemistisch 'inspiratie' noemen.
Ergo. Het was een avond waar ik me uitstekend heb vermaakt. Het ging ergens over, ik hoorde nieuwe dingen, het heeft me ten positieve verrast.

3 opmerkingen:

  1. Hoi Frits.
    Mag ik even reageren op een stukje uit jouw tekst?
    Het is me niet helemaal duidelijk of het professor was, of jij die stelt dat “En net zoals dat 'beneath the diomand sky' uit dit lied [Mr. Tambourine Man] verwijst naar Lucy In The Sky With Diamonds van The Beatles.”
    Dylan nam de eerste versie van dat nummer op, tijdens de sessies voor Another Side of Bob Dylan, op 9 juni 1964. Een duetversie was dat, met Ramblin’ Jack Elliott. Die bleef echter nog even op het schap (tot 2005).
    De studioversie, opgenomen op 15 januari 1965, verscheen op het album Bringing It All Back Home (1965).
    De basistrack van ‘Lucy In The Sky With Diamonds’ zetten The Beatles op band, op 1 maart 1967. De opname verscheen op 1 juni van dat jaar op Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band. John Lennon schreef het nummer, naar eigen zeggen, nadat zijn 5-jarige zoontje met een tekening thuiskwam, waarop hij zijn vriendinnetje Lucy had afgebeeld tussen de sterren.
    Het lijkt me daarom erg bizar om te stellen dat Dylan een verwijzing inbouwde naar een nummer dat pas drie jaar later werd geschreven.
    Details, ik weet het. Maar toch.
    Groeten
    Patrick

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Peerke,
    Goed dat je reageert! Ik ben blijkbaar niet goed geweest in mijn formulering over het detail van de tamboerijnen-man. 'Beneath the diomand sky' is niet een verwijzing naar The Beatles; wel is het een vergelijkbare omschrijving als dat John Lennon gebruikt in zijn tekst. Beiden bedoelen een ervaring die je kunt hebben, als je een bepaalde drug heb genomen. En de 'Tambourine Man' is net als Sugar Man van Rodriquez een dealer, een handelaar, een metafoor voor het uitwisselen van drugs.
    Het gaat dus om vergelijkbare metaforen, niet zozeer om de verwijzingen onderling.
    Een detail, maar wel leuke details, Patrick!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Helemaal mee eens, Frits. Zulke details maken het net allemaal zo boeiend.

    BeantwoordenVerwijderen