zondag 31 december 2017

Jaaroverzicht #2017

In Samoa, Kiribati of op Kersteiland is het nieuwe jaar 2018 alweer een paar uur uit. Voor ons is het nog even aftellen. Dat aftellen in Nederland doen we met de Top2000, met Bohemian Rhapsody als laatste tonen van dit kalenderjaar. Tenzij je de Snob2000 luistert, een alternatieve Lijst der Lijsten. Dan klinken in de laatste seconden van deze dag Exit Music (For A Film) van Radiohead. Ik denk dat ik dit jaar maar afsluit met John Wesley Harding, in de uitvoering van Thea Gilmore.
De eerste dag van 2017 was een zondag, net als de laatste dag van dit jaar. Die eerste kalenderdag besteedde ik aan het luisteren naar John Wesley Harding, een uitstekend album om een jaar mee te beginnen. Om de cirkel rond te maken, luister ik naar de integrale uitvoering door de genoemde Thea Gilmore. Want dat is wat kunst met je kan doen: dat je het voorwerp onder handen neemt en het je eigen maakt. Op weg naar het volgende.
We zijn goed verwend door Bob Dylan en zijn management, dit jaar. Met Pasen trad Dylan driemaal op in de AFAS Live, de voormalige Heineken Music Hall in Amsterdam. Ik bezocht het middelste concert, Tweede Paasdag, samen met mijn Dylan-vriend Wietse.
Verder was er natuurlijk de tentoonstelling Face Value in De Fundatie in Zwolle. Twaalf karakterstudies, uitgeleend door The Bob and Jenny Ramsey Collection. De schilderijen waren te zien vanaf 24 mei, Dylans 76e verjaardag. De tentoonstelling werd met een maand verlengd en was tot en met 24 september te zien.
Met Pinksteren werden we zoet gehouden door de Nobel Lecture, die Dylan instuurde. En waarvoor hij het geldbedrag van 820.000 euro op zijn bankrekening zag gestort. De lezing stuurde hij zowel als tekst als audiobestand in. De tekst werd vervolgens ook uitgegeven in een mooi bibliofiel boekje, wat vooral voor de verzamelaars een mooie toevoeging is.
En als klap op de vuurpijl was daar Trouble No More, aflevering 13 uit The Bootleg Series. Trouble No More beslaat de periode 1979 – 1981, de zogenaamde Jesus Years, de gospelperiode. Mooie nummers, fantastische opnames. Waar hebben we deze gulheid aan verdiend? Ik weet het niet.
Wat ik wel weet, is dat ik John Wesley Harding aanzet. Om zo het jaar 2017 in stijl af te sluiten.

woensdag 27 december 2017

John Wesley Harding's 50e verjaardag

In het jaar van flower power 1967, kwamen The Beatles met Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band en Magical Mystery Tour. Bob Dylan reageerde toen niet. Dylan deed überhaupt niets in die maanden. Zijn motorongeluk van juni '66 vormde een uitgelezen mogelijkheid om zich terug te trekken en als huisvader zijn dagen te slijten. Geen roman, geen tournees, geen nieuw album.
En toch, zo vanuit een hoge hoed, lag daar in de laatste week van 1967 alsnog een nieuwe plaat van Dylan in de schappen: John Wesley Harding. Muzikaal een koerswijziging: geen rock, maar folkcountry. Geen The Band, maar de begeleiding van dummer Kenneth A. Buttrey, Charlie McCoy op basgitaar en Pete Drake met zijn pedal steel guitar op Down Along the Cove en I’ll Be Your Baby Tonight.
En geen liefdesliedjes of protestsongs. Twaalf songs over outlaws, zwervers, immigranten, boodschappers en heiligen met een oudtestamentische moraal: I Dreamed I Saw St. Augustine, I Am A Lonesome Hobo, I Pity The Poor Immigrant en The Ballad of Frankie Lee And Judas Priest.
Het titelnummer John Wesley Harding gaat over een Robin Hood-achtig figuur, die goed doet voor armen, bij rijken steelt, But he was never known to hurt an honest man. Het lijkt er verdacht veel op dat Dylan het hier heeft over John Wesley Hardin, maar de achternaam onjuist heeft gespeld. Of het is een Dylanesque woordspeling, je weet het immers nooit helemaal bij de Nobelprijswinnaar voor de Literatuur.
Een album waarmee ik het jaar 2017 startte. En dus ook een plaat waarmee ik 2017 zal afsluiten. Proost, op vijftig jaar John Wesley Harding.

dinsdag 26 december 2017

Gebroken lans

Deze Tweede Kerstdag is een uitgelezen moment om een lans te breken voor Christmas In The Heart. Dit album verscheen in 2009 en is het enige Kerstalbum van Dylan. De plaat heeft een wat merkwaardige reputatie, mede door het clowneske Must be Santa.
Die genoemde twijfelachtige eer is wel behoorlijk overtrokken. Want er is meer te zeggen dan alleen dit vrolijke deuntje. Laten we dan beginnen met wat randzaken. De producer van dienst is Jack Frost – niemand minder dan Bob Dylan zelf. Jack Frost is the personification of frost, ice, snow, sleet, winter, and freezing cold. He is a variant of Old Man Winter who is held responsible for frosty weather, nipping the nose and toes in such weather, coloring the foliage in autumn, and leaving fern-like patterns on cold windows in winter.
De literaire kronieken over deze winterse figuur beginnen eind negentiende eeuw. Al sinds jaar en dag gebruikt Dylan dit pseudoniem om zijn eigen materiaal te produceren. Jack Frost en Kerst is een goede combinatie.
Wat betreft de titel van de plaat, schrijft ND-redacteur Herman Veenhof het volgende: “Christmas In The Heart lijkt te refereren aan een zin van Charles Dickens, uit 'A Christmas Carol'. Daar krijgt Ebenezer Scrooge van de Spirit of Christmas Future zijn eigen grafsteen te zien. De oude vrek schrikt en zegt: 'I will honor Christmas in my heart en try to keep it all year.' Dylan haalt het persoonlijk voornaamwoord uit zijn albumtitel weg. Een veeg teken?”
De opbrengsten van het kerstalbum gaat naar goede doelen, ND-recensent Herman Veenhof kon ze alle drie noemen in zijn bespreking van 12 oktober 2009. “Crisis UK – een daklozen-project in Engeland, het Wereldvoedselprogramma van de VN en 'Feeding America'. De bedoeling is dat tijdens de kerstdagen vier miljoen maaltijden worden verstrekt aan anderhalf miljoen mensen en gezinnen.”
In een persverklaring liet Dylan weten: “Het is een tragedie dat in dit land alleen al meer dan 35 miljoen mensen, van wie 12 miljoen kinderen, hongerig naar bed gaan en wakker worden zonder te weten waar de volgende maaltijd vandaan komt. Ik hoop dat onze hulp mensen in nood te eten kan geven tijdens de kerstdagen.”
Dit is een ware stijloefening, aldus Jean-Michel Guesdon en Philippe Margotin. Hoewel Christmas In The Heart geen enkele eigen compositie bevat, wordt het wel besproken in 'Bob Dylan Compleet – Het verhaal van de 492 songs'. Het duo schrijft onder meer: “'Deze liedjes zijn een deel van mijn leven, net als folksongs[,' zegt Dylan tegen journalist Bill Flanagan]. Je moet ze ook op de traditionele manier spelen.' [...]
De sfeer is over het geheel genomen hetzelfde en verwijst naar Dylans jeugd in Minnesota, met 'veel sneeuw, geklingel van klokken, mensen die zingend langs de deuren gaan, sleeën op straat en uitvoeringen van het kerstspel.'
Met Christmas In The Heart brengt Dylan een dubbel eerbetoon: aan de kersttraditie (hoewel hij opgroeide in een Joods gezin, dat geen kerst vierde) en aan de Amerikaanse popmuziek. De meeste liedjes op het album waren al opgenomen door beroemde crooners.”
Hetzelfde zegt ook de Vlaming Patrick Roefflaer in zijn uitstekende boek Bob Dylan In De Studio. De schrijver noteert onder meer dat Dylan de kerstsongs serieus nam. “Hij beklemtoonde dat hij de songs wou eren,' verklaart Randy Crenshaw, 'er geen lolletje van maken of het project ironisch of sarcastisch benaderen. Hij wou echt een traditionele kerstplaat!'”
Christmas In The Heart is het laatste album dat Roefflaer bespreekt in zijn boek. Dat is om een vrij praktische reden: het was op dat moment ook het laatste album van Dylan. De Belg doet bij dit album twee belangrijke interpretaties. De eerste is dat Dylan opnieuw geslaagd is om zich met een kerstplaat van zijn fans te distantiëren. Die analyse klopt volledig. Met die andere uiteenzetting ben ik het niet eens.
Dylan sluit “Christmas” af met het woord 'Amen', volgens Roefflaer zou dit een vage hint kunnen zijn dat de carrière van de zanger rond is. Gelukkig is dat niet het geval.
Het 'Amen' is te horen in afsluiter 'O' Little Town Of Bethlehem'. De al eerder genoemde Guesdon en Margotin citeren de maestro zelf. “Met zijn vertolking van dit lied verrast hij opnieuw: hij laat weinig twijfel bestaan over zijn persoonlijke overtuiging. Toen Bill Flanagan in oktober 2009 opmerkte: 'Je zingt dat lied als iemand die echt gelooft,' antwoordde Dylan: 'Nou, ik geloof het ook echt.'"
Wat mij betreft is de lans hiermee gebroken.

maandag 25 december 2017

Julius en Ethel

De VPRO houdt dit Kerstweekend drie avonden lang een marathoninterview. Gisteren, Kerstavond 2017, interviewde Tom Klaassen de sociologe, feministe en schrijfster Jolande Withuis. Drie uur lang spraken ze met elkaar, onder het genot van de koffie uit het eigen apparaat van Withuis.
Zij was in 2012 te gast bij Zomergasten, de zomervariant van de Marathoninterview op Radio 1. Jan Leyers interviewde haar tweemaal. Want de live-uitzending van 5 augustus 2012 werd gestaakt, vanwege een aanval van migraine. Het resterende interview werd op een later tijdstip ingehaald. Maar van staking was nu geen geval.
Tegenover Klaassen hield Withuis een verhaal over een communistisch echtpaar uit de Verenigde Staten. Julius en Ethel Rosenberg werden in 1953 terechtgesteld vanwege spionage voor de Sovjet-Unie. Ze werden ervan verdacht geheimen van de atoombom aan Russische agenten te hebben doorgespeeld.
Op de bootleg Last Infidels Outtakes uit 1987 staat het nummer Julius And Ethel. Dankzij deze plaat maakten we ook kennis met Blind Willie McTell, in tweevoud zelfs. Want naast de bekende akoestische versie, zoals die ook op The Bootleg Series Volumes 1–3 is te horen, is er ook een elektrische versie te horen.
Van Julius And Ethel bestaan geen lyrics. Tenminste, geen officiële tekst. Op de site van Bob Dylan is niets terug te vinden van deze song. En in The Lyrics, onder redactie van Christopher Ricks, Lisa Nemrow en Julie Nemrow is het evenmin terug te vinden. Wel heeft ene Eyolf Østrem de tekst voorzien van tabs. Het is Dylans bijdrage in de strijd tegen het mccarthyisme.

zondag 24 december 2017

Advent 2017 #4

De laatste Adventszondag van 2017 valt samen met Kerstavond. Morgen is het dan eindelijk Eerste Kerstdag. En kunnen we Christmas In The Heart weer draaien. Twee volle dagen, want overmorgen is het ook nog Kerst.
Kerst is het feest van Immanuel, God-met-ons. Zoals Visje, het christelijke neefje van Loesje, het verwoord: De geschiedenis staat vol van mensen die god wilden worden, maar kent slechts één voorbeeld van God die mens werd.
Waarbij ik onwillekeurig moet denekn aan Blind Willie McTell, het laatste couplet:

Well, God is in His heaven
And we all want what’s his
But power and greed and corruptible seed
Seem to be all that there is


donderdag 21 december 2017

Europese voorjaarstournee 2018

Het jaar 2017 moet nog eindigen, maar voor het voorjaar van 2018 zijn de eerste afspraken al gemaakt. Dylan gaat weer naar Europa. Zijn concertagenda ziet er als volgt uit:

Donderdag 22 maart Lisboa
Zaterdag 24 maart Salamanca
Maandag 26 maart Madrid
Dinsdag 27 maart Madrid
Woensdag 28 maart Madrid
Vrijdag 30 maart Barcelona
Zaterdag 31 maart Barcelona

Dindag 3 april Rome
Woensdag 4 april Rome
Donderdag 5 april Rome
Zaterdag 7 april Firenze
Zondag 8 april Mantova
Maandag 9 april Milaan
Woensdag 11 april Zürich
Donderdag 12 april Neu-Ulm
Vrijdag 13 april Salzburg
Zondag 15 april Brno
Maandag 16 april Wenen
Woensdag 18 april Leipzig
Donderdag 19 april Krefeld
Zaterdag 21 april Bielefeld
Zondag 22 april Nuremberg
Maandag 23 april Baden-Baden

Uiteraard kan hier en daar nog iets worden veranderd of gewijzigd. Zoals een extra concertdatum. Een Nederlandse show zal er niet in zitten, gezien de cyclus van twee jaar waarin Dylan in Nederland optreedt.

zondag 17 december 2017

Advent 2017 #3

Sinds mijn tiendaagse bezoek aan het klooster in Westmalle, heb ik wel wat met de profeet Jesaja. In het klooster heb ik een tekst uit deze profeet meegekregen. Uit dezelfde profeet wordt vaak geciteerd in het kader van adventsteksten. En Dylan wordt vaak vergeleken met deze onwillige profeet, de dienaar van de Heer die in eerste instantie zijn ambt weigerde.
Het mooiste komt Jesaja en Advent samen in de tekst Red River Shore, de afgekeurde song van Time Out Of Mind. Het laatste couplet van dat lied begint met deze strofe:

Now, I’ve heard of a guy who lived a long time ago
A man full of sorrow and strife
Whenever someone around him died and was dead
He knew how to bring ’em on back life

Vooral die tweede zin, a man full of sorrow and strife. Volgens mij grijpt Dylan terug op Jesaja, die hij goed zal kennen, als bar mitswah. De profeet kondigt in één van zijn adventsteksten het volgende aan:

Ja, mijn dienaar zal slagen,
hij zal groots zijn, hoog verheven in aanzien.
Zoals hij velen deed huiveren
– zo gruwelijk, zo onmenselijk was zijn aanblik,
zijn uiterlijk had niets meer van een mens –,
zo zal hij veel volken opschrikken,
en koningen zullen sprakeloos staan.
En zij aan wie niets was verteld, zullen zien,
zij die niets hadden gehoord, zullen begrijpen.
Wie kan geloven wat wij hebben gehoord?
Aan wie is de macht van de HEER geopenbaard?
Als een loot schoot hij op onder Gods ogen,
als een wortel die uitloopt in dorre grond.
Onopvallend was zijn uiterlijk,
hij miste iedere schoonheid,
zijn aanblik kon ons niet bekoren.
Hij werd veracht, door mensen gemeden,
hij was een man die het lijden kende
en met ziekte vertrouwd was,
een man die zijn gelaat voor ons verborg,
veracht, door ons verguisd en geminacht.
Maar hij was het die onze ziekten droeg,
die ons lijden op zich nam.
Wij echter zagen hem als een verstoteling,
door God geslagen en vernederd.
Om onze zonden werd hij doorboord,
om onze wandaden gebroken.
Voor ons welzijn werd hij getuchtigd,
zijn striemen brachten ons genezing.
Wij dwaalden rond als schapen,
ieder zocht zijn eigen weg;
maar de wandaden van ons allen
liet de HEER op hem neerkomen.
Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet
en deed zijn mond niet open.
Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid,
als een ooi die stil is bij haar scheerders
deed hij zijn mond niet open.

En daar kunnen we het mee doen. Gelukkig wel.

De Bijbeltekst in deze uitgave, Jesaja 53: 13 – 54: 7, is ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling
© Nederlands Bijbelgenootschap 2004  

vrijdag 15 december 2017

Anthony Scaduto

De afgelopen week overleed Anthony Scaduto, volgens literair weblog Tzum de eerste die een serieuze, op journalistiek onderzoek gebaseerde biografie over Bob Dylan schreef. Scaduto's biografie over Dylan verscheen in 1972.
Ik grijp naar mijn boekenkast en trek in één beweging deze levensbeschrijving er uit. “An intimate biography” staat op de kaft gedrukt. Mijn uitgave stamt uit 1979, het jaar van Slow Train Coming, dus. Voor deze heruitgave schreef Steven Gaines het nawoord. De zijkanten van de 'body' zijn geel geverfd.
Dat ik Scaduto's biografie tevoorschijn haal, is mijn bijdrage in het postume eerbetoon aan de schrijver.

maandag 11 december 2017

Bibliobesitas

Het verschijnsel Bibliobesitas is een ziekte, een begeerte om boeken te verzamelen. Het is een synoniem voor de verzamelwoede, een buitenproportionele boekenhonger. Boudewijn Büch had hier last van – but what's in a name? Bij mij is het weliswaar minder extreem dan bij wijlen Boudewijn Maria Ignatius Büch, maar toch herken ik deze woede om boeken te verzamelen. Ook als het gaat om “vakliteratuur” rondom Dylan, heb ik een bescheiden bibliotheek opgebouwd.
In mijn Dylan-boekenkast staan uiteraard biografieën. Zoals die van Howard Sounes, Down The Highway. Of de regelmatig geüpdatete bio van de hand van Clinton Heylin, Behind The Shads. Van diens hand zijn meerdere boeken over Dylan en zijn teksten geschreven. Plus de verscheidene tekstbesprekingen, vanuit verschillende oogpunten belicht.
Natuurlijk, het eigen materiaal van de Nobelprijswinnaar staat ook in de kast. Eveneens in verschillende edities. Zoals bijvoorbeeld The Lyrics, onder redactie van Christopher Ricks, Lisa Nemrow en Julie Nemrow. Ook de vertalingen van Bindervoet & Henkes staan in de kast, naast 'Dromen van Johanna', de vertalingen van Ernst Jansz. Verder staat er Chronicles, Vol. 1, in zowel het Amerikaan (paperback-editie en hardcover-variant) als de Nederlandse vertaling. Verder is daar Tarantula, in drie versies: het Amerikaans en twee Nederlandse vertalingen.
Dat is nog het “echte” materiaal. Ik heb ook een aantal boeken in de kast staan, die slechts zijdelings met Dylan te maken hebben. Zoals de biografieën over Frank Sinatra en Bette Davis. Sinatra is de hofleverancier van nummers uit de American Songbook, die Dylan opnam voor Shadows In The Night, Fallen Angels en Triplicate. De actrice Bette Davis wordt genoemd in Desolation Row.
Verder een boek als The Power of Dignity - Die Kraft der Würde van Roger Richter en Peter Spiegel, een fotoboek waarbij ik onwillekeurig denk aan die twee regels uit de hitsingel: Someone showed me a picture and I just laughed / Dignity never been photographed
En zo heb ik meer boeken, die qua thema of in een opdracht aan Dylan zijn gelinkt. Zoals de drie boeken, die Dylan bespreekt in zijn Nobel Lecture (Moby Dick van Herman Melville, All Quiet on the Western Front van Erich Maria Remarque en Homeros' The Odyssey).
Ik heb ze in de kast staan. Gewoon omdat het kan.
Maar ook als onderdeel van mijn verzamelwoede.

zondag 10 december 2017

Advent 2017 #2

I can hear a sweet voice gently calling
Must be the Mother of our Lord
Listen to that Duquesne whistle blowin’
Blowin’ like my woman’s on board

Dat gezegd hebbende, stond Opwekking 518 op de liturgie, om deze tweede Adventszondag te worden gezongen. Zoals de evangelische tekstschrijvers graag doen om hun publiek te verbreden naar wat Bijbelvaste christenen, voegen ze bij elk van hun liederen een Bijbeltekst toe. Bij dit nummer, Heer, U doorgrondt en kent mij, is dat psalm 139.
Opwekking 518 is dus een 'eigentijdse bewerking' van psalm 139. Wel een vrij beperkte uitwerking, overigens. Maar dat geheel terzijde. Het is immers Kerst, het oude verhaal verbindt ons mensen met elkaar (bedankt, Jostein Gaarder!). Maar als het gaat om psalm 139, kom ik er niet onderuit. Een veel betere en mooie bewerking van dit oudtestamentische lied komt van Bob Dylan – uiteraard.
Het gaat bij Dylan om zijn gospel Every Grain Of Sand, waarbij ik voor de link met psalm 139 wordt geholpen door de vertaling en verantwoording van Ernst Jansz. De openingszinnen verwijzen mogelijk naar een gedicht van William Blake, Auguries of Innocence:

To see a World in a Grain of Sand
And a Heaven in a Wild Flower
Hold Infinity in the palm of your hand
And Eternity in an hour

Of is het eerder een verwijzing naar Psalm 139: 17 en 18:

Hoe rijk zijn uw gedachten, God,
hoe eindeloos in aantal,
ontelbaar meer, meer dan er zandkorrels zijn.
Ontwaak ik, dan ben ik nog bij u.

In hetzelfde A-gedeelte gaat het over de morals of dispair. Jansz: “Ik las: these are the morals of dispair: 'let us eat and drink, because tomorrow we will die.' (1 Cor. 15: 32).
Dat zijn dat dus: de regels, de wetten van wanhoop.
De raad om te leven wordt trouwens door Jezus zelf gegeven: 'Be of good cheer, thy sins be forgiven thee' (Mat. 9: 2). De Bijbel is soms wijzer dan zij die haar interpreteren.
Immers, het idee bij vele gelovigen, dat good cheer een nevenverschijnsel is van wanhoop, is in mijn ogen een gevolg van het feit, dat geloofsbelijdenis over het algemeen voortkomt uit diezelfde wanhoop, getuige dit lied.”
Het lied eindigt in de oorspronkelijke tekst met

I am hanging in the balance of the reality of man
Like every sparrow falling, like every grain of sand

Dat is ook wat Jansz vertaald. Hij gaat hier voorbij aan de alternatieve tekst, zoals die te horen is in de vertolking op The Bootleg Series Vol. 1 – 3 , en zoals Emmylou Harris het zingt in haar versie van 'Every Grain'. Zoals Dylan het zelf ook live zingt:

I am hanging in the balance of a perfect, finished plan
Like every sparrow falling, like every grain of sand

Desalniettemin, schrijft Jansz in een ps in zijn verantwoording aan 'Lieve H.!': “Pas onlangs, bij de opnames in de studio, drong de strekking van het lied eerst goed tot mij doo. Ik bevond mij in een crisis. De vertaling bleef overeind.”

zaterdag 9 december 2017

Joop Bekkema

Ruim twee weken geleden hadden we in Friesland een aantal gemeenteraadsverkiezingen. Een paar maanden eerder dan de landelijke sessie in maart, waarbij de reguliere verkiezingen gepland staan. In mijn provincie hebben we te maken met herindelingen, waarbij de nieuwe gemeenten vanaf 1 januari 2018 van start gaan. En ter voorbereiding op die nieuwe gemeenten, zijn de verkiezingen gehouden.
Zo mochten ook de inwoners van Franeker naar de stembus. In de huidige 'demissionaire' college van b&w, maakt Joop Bekkema ook deel uit. Bekkema is wethouder namens GemeenteBelang en heeft in zijn portefeuille Ruimtelijke Ontwikkeling, Structuurvisies, Verkeer en Vervoer, Volkshuisvesting, Milieu (w.o. Omrin), Gemeentewerken, Beheer & Uitvoering, (w.o. openbare verlichting en riolering), Beheerplannen. Projecten: Franeker Zuid en Kanaalzoneplannen.
Bekkema neemt afscheid van de politiek. Hij heeft nu meer tijd voor de Stichting Jokerman, die het werk van Dylan meer bekendheid wil geven. In de Leeuwarder Courant van afgelopen dinsdag staat een artikel over afscheid nemende politici, waarbij ook Bekkema aan het woord wordt gelaten.
Het artikel staat ook op internet, maar je kunt deze alleen lezen als je bent ingelogd. Hoewel, die betaalmuur is te omzeilen. Als je het hele artikel online wilt lezen, kopieer dan de kop van het verhaal in de zoekmachine Google, en het hele artikel kun je in zijn volledigheid terug vinden.
Bob Dylan is geen politiek, hij zal dus niets te doen hebben met GemeenteBelang Franekeradeel. Maar dat maakt ook niet uit. Waar het om gaat, is om het werk van de Nobelprijs-winnaar meer bekendheid te geven. Daar gaat het om, en als dat middels zo'n afscheidsverhaal gebeurt, is dat mooi meegenomen.

donderdag 7 december 2017

Jeruzalem

President Donald Trump heeft gisteren aangekondigd, dat Jeruzalem de ongedeelde hoofdstad van Israël is. Met dit besluit staan de islamitische landen rondom Israël op hun achterste benen. Wat ook wel te verwachten was. Ook binnen Europa is, al zij het op afzonderlijk lidstaat-niveau, afkeurend gereageerd op Trump's besluit.
Het is in ieder geval een reden voor mij om Infidels weer uit de kast te trekken. Dit album verscheen in 1983, en is de eerste plaat van Dylan na zijn zogenaamde gospel-trilogie. Misschien dat hij het daarom wel Infidels heeft genoemd – de term slaat op de ongelovige, het ongeloof, de ontrouw.
Rondom de release van Trouble No More, de aflevering uit The Bootleg Series, is al veel gesproken over de 'Jesus Years'. Dylan is gedurende zijn hele carrière religieus geweest, of spiritueel op zijn minst. Zijn radicale bekering lijkt een ommekeer in zijn leven en werk, maar niets is minder waar bij Bob Dylan.
Je kunt zeggen dat Slow Train Coming, Saved en Shot Of Love een gospeltrilogie vormen. Mooi ook, vanwege de drie platentitels die elk met een S beginnen. Min of meer een eenheid, ook omdat de laatste twee albums elk een Bijbeltekst als motto hebben meegekregen. Saved gaat gepaard met een tekst uit Jeremia, Shot Of Love doet het met een gebed uit Mattheüs.
Maar volgens mij valt er wel wat voor te zeggen om te spreken over een joods-christelijk kwartet binnen Dylan's oeuvre, met Infidels bij de drie S-platen toegevoegd. Onder meer vanwege die foto op de binnenhoes, met de zanger op de Olijfberg met de stad Jeruzalem op de achtergrond. Maar ook vanwege Neighborhood Bully, over de plek die Israël inneemt in het Midden-Oosten.
De tekst laat weinig aan de verbeelding over. Het kleine landje aan de Middellandse Zee wordt door zijn buren als bullebak beschouwd. Terecht is dat niet, vindt de tekstschrijver, die ook voor deze tekst de Nobelprijs voor de Literatuur heeft gekregen. Deze tekst is voor mij de reden om Infidels maar weer eens te draaien.

woensdag 6 december 2017

Kronieken #29: Kerst

Sinterklaas is het land weer uit. En dat betekent dat we vandaag de kerstboom mogen opzetten. Alles in de juiste volgorde. En alles volgens de juiste rituelen van onze moderne samenleving. De weken voorafgaand aan Kerst vallen min of meer samen met Sinterklaas. Zeker als je de commerciële kant van de feesten bekijkt: we zien nauwelijks meer onderscheid tussen Sinterklaas en de Kerstman.
In Friesland wordt ook Sinterklaas gevierd. Heel Friesland? Nee, een kleine nederzetting bleef moedig weerstand bieden aan de overweldigers. In Grou wordt in februari Sint Piter gevierd, een variant op Sint-Nicolaas. Volgens een legende is hij de broer van Sinterklaas die naar Grouw trok om pakjes te brengen toen Sinterklaas het dorp vergeten was. De oorsprong van het feest is echter anders en startte als een voorjaarsfeest ter verering van Sint-Petrus.
Het verschil tussen Sint-Nicolaas en Sint-Piter is een beetje het verschil tussen de Kerstman en Jack Frost – mag ik dat zo zeggen? Jack Frost, een Amerikaans figuur, de wegbereider van de wintertijd. De Engelstalige Wikipedia omschrijft Jack Frost als the personification of frost, ice, snow, sleet, winter, and freezing cold. He is a variant of Old Man Winter who is held responsible for frosty weather, nipping the nose and toes in such weather, coloring the foliage in autumn, and leaving fern-like patterns on cold windows in winter.
De literaire kronieken over deze winterse figuur beginnen eind negentiende eeuw. Bob Dylan grijpt terug op deze traditie, zowel in de volksaard als in de literatuur, de proza en poëzie, als hij in 1997 met Time Out Of Mind komt. Deze ‘comeback-plaat’ wordt geproduceerd door Daniel Lanois (die acht jaar eerder ook al Oh Mercy onder zijn hoede nam), “in association with Jack Frost productions”. Sindsdien verschijnen alle nieuwe studio-albums van Dylan onder productie van Jack Frost – Dylan zelf, dus.
Ik weet natuurlijk niet wat Dylan zelf met Kerst en de wintertijd heeft. Een duik in het verleden leert wel dat de zanger de laatste twee decennia niet met Kerst heeft opgetreden. Wel treedt Dylan vaak op met Pasen, maar het Kerstfeest lijkt hem een privé-aangelegenheid. Kerstmis is een uitgelezen feest om in familiekring te vieren, een ondergesneeuwd kerkelijk feest. Pasen daarentegen is hét christelijke hoogtepunt, een boodschap van verlossing van buitenaf, iets dat de mensheid moét horen.
Is dat het verschil voor Dylan? Is dat de reden waarom hij niet met Kerst, maar wel met Pasen optredens verzorgt?
Afgelopen zomer kwam ik een handgeschreven kaart van Dylan tegen. Een religieus moment van Terry Mosher van de Montreal Gazette, na het bezoeken van de St. Joseph's Oratory. Een mooi kaartje, met een verwijzing naar de proloog uit het evangelie volgens Johannes. Een evangelie dat volgens mij prima past bij Dylan: filosofisch, literair, bestemd voor een hoog opgeleid publiek, met kennis van zaken.
Kerst 2017. Een nieuwe kroniek. Schrijven, schrijven, schrijven, dat is waar het om gaat.

maandag 4 december 2017

Kerst met Dylan

Gisteren plaatste ik een blog over de eerste Adventszondag, waarbij ik een link legde met Dylan. Een interessante vraag is wat Dylan eigenlijk met Kerst heeft. Treedt hij eigenlijk wel eens op rond de Kerstdagen? En wat doet hij met zijn familie? Zet hij een stevige maaltijd op tafel?
Wat Dylan privé doet, is natuurlijk aan hem. Wat hij publiek doet, daar kunnen wij wat mee. Dankzij de Boblinks-pagina, kun je alle optredens van de maestro terugvinden. De laatste keer dat Dylan in december optredens verzorgde, was in 2014, toen hij 1, 2 en 3 december van dat jaar drie concerten gaf. In 1997 was hij de eerste drie weken van december on tour. Een jaar eerder ('96) zou Dylan tussen Kerst en Oud&Nieuw een week optreden, maar die shows zijn geannuleerd. En tussen 7 en 17 december 1995 stond hij ook op het podium.
Een voor de hand liggende conclusie is dat de zanger en dichter met de feestdagen thuis is. Hij is dan in ieder geval niét op tournee. Hoe anders is dat met bijvoorbeeld Pasen. Ik heb al een aantal Paasweekenden meegemaakt, dat ik naar een optreden van Dylan in Nederland ben gegaan. Afgelopen Tweede Paasdag in de AFAS Live, bijvoorbeeld.
Enfin.
Verder heeft Dylan natuurlijk die kerstplaat gemaakt, Christmas in the Heart uit 2009. Toen deze plaat uitkwam, kocht ik 'm gelijk. Het was nog herfst, en de platenboer verkocht zijn eerste kerstplaat van dat seizoen. Ik vertrok met de cd in de auto naar een weekend van E&R in Beerze.
Dit album staat vol met kerstklassiekers, waarbij Dylan zichzelf ook niet spaart. Hoewel hij bij andere uitvoeringen van 'geestelijke liederen' wel weer zijn best doet. Zoals in O' Come All Ye Faithful (Adeste Fideles), waarbij hij het eerste couplet in het Latijn zingt. Weliswaar met een zwaar Amerikaans accent, maar toch. Of neem het kunststuk Hark! The Herald Angels Sing, ook met de nodige eerbied uitgevoerd.
De gehele opbrengst van het album wordt gedoneerd aan het goede doel. Een deel gaat naar de Amerikaanse organisatie 'Feeding America', een deel naar de Britse organisatie 'Crisis' en een deel naar het World Food Program van de Verenigde Naties. Ergo, de opbrengst is bestemd voor 'de voedselbank'. Kun je daar tegen zijn?
Ik weet niet of dit verhaal een antwoord is op de vraag wat Dylan met Kerst heeft. Feitelijk doet dat er ook niet toe. Het is een aanzet tot het schrijven van een nieuw verhaal. Dat doet er wel toe.

zondag 3 december 2017

Advent 2017 #1

Psalm 14 is een Adventspsalm, zo hield de dominee vanmorgen zijn gehoor voor. Dat komt door het laatste gedeelte uit dit lied. In het laatste vers (vers 7) dicht koning David: Ach, laat uit Sion redding komen voor Israël. Dat is Advent, verwachting, hoop op wat nog komen gaat.
Verder gaat het in deze psalm over 'dwazen', die denken dat er geen God is. Huub Oosterhuis vertaalt het in zijn 150 Psalmen Vrij als 'niksers, leefhoofden, blindgangers'. En ik heb Oosterhuis hoog zitten, zeker als het gaat om zijn poëzie.
Even verderop heeft David het in zijn psalm over de afgedwaalden. Allen zijn zij afgedwaald, allen ontaard, zoals de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) het verwoordt, geen van hen deugt, niet één. De Statenvertaling zegt het in dit derde vers als volgt: Zij allen zijn afgeweken; tezamen zijn zij stinkende geworden; er is neimand die goed doet, ook niet één.
Bij deze zin moet ik denken aan Ain’t No Man Righteous, No Not One, geschreven voor Slow Train Coming. Het eerste couplet is als volgt:

When a man he serves the Lord, it makes his life worthwhile
It don’t matter ’bout his position, it don’t matter ’bout his lifestyle
Talk about perfection, I ain’t never seen none
And there ain’t no man righteous, no not one

Dit nummer was tot afgelopen november 'unreleased' en circuleerde enkel op bootleg-materiaal. Bij de release van Trouble No More, aflevering 13 uit Dylan's Bootleg Series, verscheen het nummer in tweevoud – op de schijfjes 2 en 3. Zou Dylan ook aan Advent hebben gedacht, toen hij dit nummer schreef?
Ongetwijfeld heeft hij Psalm 14 onder handbereik gehad. Als joods jongetje heeft hij bar mitwah gedaan, dus hij kende het Oude Testament behoorlijk goed. En die verwachting van de komende Verlosser zal hij beslist kennen. Al is het maar als cultureel erfgoed.


De Bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling
© Nederlands Bijbelgenootschap 2004

De tekst van And there ain’t no man righteous, no not one komt uit The Lyrics. Bob Dylan, onder redactie van Christopher Ricks, Lisa Nemrow en Julie Nemrow.

zaterdag 2 december 2017

De Titanic

Vanavond wordt op SBS9 de film Titanic vertoond. Het is die film uit 1997 van filmregisseur James Cameron, met in de hoofdrollen Leonardo DiCaprio en Kate Winslet. Ja, dat zal best, maar ik kijk vanavond niet naar deze film. Met videobeelden heb ik niet zo gek veel.
Met teksten heb ik dan wel weer wat. En dus zet ik voor de gelegenheid Tempest van Bob Dylan maar weer op. Een walsdeuntje begeleidt de tekst over de ondergang van het schip dat als onzinkbaar bekend zou moeten worden. De Titanic kwam op zijn eerste reis kort voor middernacht in aanvaring met een ijsberg; een deel van de stuurboordzijde werd op verscheidene plaatsen doorboord, en binnen drie uur was het schip gezonken.
In zijn tekst refereert Dylan aan het historische verhaal van de Titanic. Bekende namen en voorvallen komen in het kwartier durende kroniek naar voren. Maar ook de kaskraker van Cameron komt aan bod in Dylans bespreking van de verwoesting van de Titanic. Zo zingt de Nobelprijs-winnaar onder meer:

Leo took his sketchbook
He was often so inclined
He closed his eyes and painted
The scenery in his mind

Of neem deze alinea:

Leo said to Cleo,
I think I’m going mad.”
But he'd lost his mind already
Whatever mind he had

Het meest aangrijpende gedeelte uit deze tekst is wel dat van Jim Dandy:

Jim Dandy smiled
He'd never learned to swim
Saw the little crippled child
And he gave his seat to him

Tempest. De titel komt bijna overeen met het laatste toneelstuk van William Shakespeare. Maar vergis je niet, 'Tempest' en 'The Tempest' zijn twee verschillende titels. Dylan wees daar fijntjes op, door te melden dat het stuk van Shakespeare een voorzetsel heeft. Dylans eigen tekst heeft enkel het woord 'Tempest'.
Ik vind het voor nu niet zo van belang. In plaats van naar de film Titanic te kijken, draai ik het nummer Tempest.

vrijdag 1 december 2017

Einde jaar

December is begonnen. Dat betekent dat we weer mogen stemmen voor de Top2000. Lijstjes, lijstjes, lijstjes. Zo'n naderend einde houdt dus in dat we de balans moeten opmaken, een soort verantwoording over het afgelopen jaar. Het hoeft niet per se rekenschap afleggen over wat we hebben gedaan in de voorbije periode. Maar het is wel een overzicht van wat er is gebeurd.
Nee, ik heb nog geen Dylan-lijstje over 2017. Zover is het nog niet. We hebben nog vier weken te gaan. Wel is Triplicate al genomineerd voor een Grammy in de categorie Beste Traditionele Pop-Album. Doet Trouble No More nog mee als beste historische box? Ik weet het niet, waarschijnlijk niet.
Het doet er ook niet toe.