Boekhandel Riemer

Overmorgen begint Dylan aan zijn Zuid-Europese zomertournee 2023. Onderdeel van zijn wereldwijde Rough And Rowdy Ways-tournee 2021-2024 - wat op diens beurt weer een sectie is van de Never Ending Tour.

Enfin.

Vorige week vierde de bard zijn 82e verjaardag. Voor boekhandel Riemer in Amersfoort aanleiding voor een heuse Dylan-lezing. Een bescheiden traditie, begonnen rond het 80e verjaardagsfeest van Dylan. Marnix was hier aanwezig, en dan is het altijd leuk om iets van zijn hand te lezen.

Jan van den Berg was er ook, en maakte zijn eigen verslag.

Had ik er bij willen zijn geweest? Ik weet het niet. Altijd leuk om Dylan-fans te ontmoeten. Misschien nog wel leuker om te luisteren naar iets origineels. Of van een kenner als Tom Willems. Of heel, heel misschien zelf een keer zo'n lezing te mogen geven.

Je moet blijven dromen.

En wachten. Tot Dylan weer voorbij komt. In Nederland. Of op een blog. Of in een tekst. Zoiets.

Kissinger

Afgelopen zaterdag vierde Henry Kissinger zijn honderdste verjaardag. Hij behoort tot de sterken, als we psalm 90 mogen geloven. En waarom zouden de Bijbel niet geloven? Kissinger was vier jaar minister van Buitenlandse Zaken onder de presidenten Richard Nixon en Gerald Ford.

Maar hoewel zijn termijn dus zo'n 45 jaar geleden af liep, is de Duits-Amerikaanse politicus nog altijd als diplomaat aan het werk. Het Nederlands Dagblad besteedde zaterdag een paginagroot verhaal aan de oud-minister.

Dat artikel is niet het enige stuk waarin Kissinger is genoemd in de 'archieven'. Bob Dylan noemde hem al in zijn gospelsong When you gonna wake up? uit 1979: Counterfeit philosophies have polluted all of your thoughts / Karl Marx has got ya by the throat, Henry Kissinger’s got you tied up in knots.

Maar ik weet niet hoe goed de redacteur van dienst, Jan van Benthem, thuis is in het werk van Dylan.

Pinksteren 2023

Vandaag is het Pinksteren, in Nederland vieren we Eerste Pinksterdag. Morgen ook, maar dan is het Tweede Pinksterdag en gaat de goegemeente weer in de file naar de woonboulevard. Ik niet. Ik luister naar Bob Dylan. Omdat ik eigenlijk elke dag naar Dylan luister.

Pinksteren is in de gereformeerde traditie waarin ik ben groot geworden, traditioneel de dag van de openbare geloofsbelijdenis. Mevrouw Frits en ik waren vandaag dan ook bij een belijdenisdienst. Het meisje van 19 legde samen met vijf generatiegenoten geloof af.

Ik was in mijn gedachten bij maandag 17 oktober, toen Dylan zijn tweede concert in de AFAS Live gaf. Waar ik met mijn broer en mevrouw Frits bij was. Wat de bard opende met een flard van Oh Susanna. En wat hij afsloot met Every Grain Of Sand. 

In the time of my confession, in the hour of my deepest need

When the pool of tears beneath my feet flood every newborn seed

There’s a dyin’ voice within me reaching out somewhere

Toiling in the danger and in the morals of despair

Maar daar ging het in dat Groningse dorp niet over. Evenmin over het alternatieve slotstuk van dit lied: I am hanging in the balance of a perfect, finished plan / Like every sparrow falling, like every grain of sand.

Niet op het randje van een perfect en afgerond geheel, zoals elke vallende mus, zoals iedere korrel zand. Enfin.

Pinksteren dus. Een christelijke feestdag. Het Bijbelboek Handelingen der apostelen vertelt dat op de vijftigste Paasdag de heilige Geest werd uitgestort over de apostelen (2,1-4). Er wordt een rechtstreeks verband gelegd met de verrijzenis van Christus (2,32-33) en met de mogelijkheid voor allen, door de doop aan de heilige Geest deel te krijgen (2,38). De oudkatholieke kerk legt het nog maar eens rustig en weloverwogen uit, hoe het zit met dit bijzondere feest.

Maar ook daar ging het niet over in de Nederlandse Gereformeerde Kerk op het Groningse land. Althans, niet specifiek over de uitleg die de mede-christenenen hebben gegeven.

Het ging in de dienst wel over Augustinus. Het meisje waar we voor kwamen, kreeg de Belijdenissen van deze kerkvader cadeau, als stoffelijk aandenken voor deze dag. Augustinus, Augustinus van Hippo, ook wel Sint-Augustinus. Ik droomde even dat ik hem zag.

Nee, ik niet, Bob Dylan wel. Alive as you or me. Het lied staat op John Wesley Harding (JHWH) uit 1967. De laatste zin uit dit lied luidt: I put my fingers against the glass / And bowed my head and cried.

Of zingt Dylan: 'And bowed my head and prayed'? Dat hoor ik er in. En ik ben niet de enige die dat zo hoort, heb ik proefondervindelijk bevonden.

De bard speelde het nummer in 2011 voor het laatst, tijdens een optreden in Cork, Ierland. Je had er bij willen zijn geweest, denk ik. Maar ja, sommige dingen weet je pas achteraf. En dan is het al gebeurd.

Pinksteren. Het uur van mijn belijdenis, in mijn donkere uur. Ik zie de hand van de Meester. Net als elke vallende mus en iedere getelde korrel zand. Ik buig mijn hoofd en huil. En bid. Huilen en bidden vallen soms samen.

Vraag de heilige Sint-Augustinus maar.

82 revisited

Dylan is inmiddels al een paar dagen 82 jaar. Misschien vierde hij het groots en meeslepend. Met allemaal familie, vrienden en collegae. Misschien vierde hij het helemaal niet. Gewoon een doordeweekse dag. Beetje lezen, wat schrijven, wat bezig met schilderen of staalbewerking. Misschien maakt het voor ons stervelingen niks uit of en hoe Dylan zijn verjaardag vierde.

Schreef ik van de week per abuis dat Dylan zijn driéëntachtigste verjaardag zou vieren? Een tikfout. Stom.

Afgelopen woensdag waren mevrouw Frits en ik bij een optreden van Daniël Lohues in de Harmonie in Leeuwarden. Mevrouw Frits vroeg of er een link was tussen Lohues en Dylan. Zo'n direct verband is er niet. Niet zoals bij Ernst Jansz, die twaalf songs van de bard vertaalde naar het Nederlands. Maar zoals het bij troubadours: ze zijn wel schatplichtig aan Dylan, zoals hij dat op zijn beurt is richting Blind Willie McTell en Woody Guthrie.

Bijvoorbeeld.

Tijdens het concert van Lohues werd bekend dat Tina Turner is overleden. Lohues besteedde er geen aandacht aan. De NOS wel. Geeft niet, als je zelf aan het werk bent, sluit je je af voor allerlei informatie van buiten. Zo gaat dat.

Tina was 83 jaar geworden. Ze overleed na een lang ziekbed. Ik wist niet dat ze ziek was. Evenmin wat haar mankeerde. Ze is niet veel ouder dan Dylan. Het is de generatie die aan de beurt is, waar de gaten vallen en ook steeds groter worden.

Maar Dylan lijkt vooralsnog fit en gezond te zijn. Volgende week naar Porto, Portugal, Zuid-Europa.

82

Yes, my guard stood hard when abstract threats

Too noble to neglect
Deceived me into thinking
I had something to protect
Good and bad, I define these terms
Quite clear, no doubt, somehow
Ah, but I was so much older then
I’m younger than that now

© Bob Dylan, 1964

Wachttoren

Torens. In Miedum staat de scheefste toren van Nederland. Deze kerktoren is zelfs nog schever dan de collega in het Italiaanse Pisa. Dat wist ik niet, totdat de vrienden van Omroep Leo Middelsé dit feitje hadden opgerakeld.

Miedum, dus. Zou je vanaf deze spits ook ver kunnen kijken? Ik denk aan All Along The Watchtower:

All along the watchtower, princes kept the view

While all the women came and went, barefoot servants, too

Het blijft de vraag of er ook een joker en een thief in Miedum te vinden zijn.

Van een geheel andere orde. Woensdag viert Dylan zijn 83e verjaardag. Zijn de taarten met kaarsjes al besteld in de huizen van de Nederlandse Dylan-fans?

As it jo wil is

Gerrit Breteler is overleden. De Leeuwarder Courant meldt dat hij een veelzijdig kunstenaar en muzikant was. Breteler kampte de laatste tijd met een afnemende gezondheid. Hij werd 68 jaar. Breteler had een Twentse vader en een Friese moeder.

Voor Dylan-fans geen onbekende naam. Althans, met de nodige omwegen, misschien. In 2008 vertolkte Breteler het nummer As it jo wil is op de cd Cohen Yn In Frysk, een Friese bewerking van If it be your will. De stap tussen Cohen en Dylan is niet zo heel groot.

Als het Jouw wil is. Niet wat ik wil, maar wat U geschiedde. Van deze beschikbaarheid heb ik Dylan niet echt kunnen betrappen. Hij is meer een onwillig profeet, zoals Jona, Jeremia en Jesaja. Oud-testamentische mannen die hun opdracht in eerste instantie weigerden.

Over een paar weken verschijnt de fysieke uitgave van Shadow Kingdom, Dylan's zogenoemde live-stream tijdens de corona-periode. Ik ben benieuwd hoe deze cd is vormgegeven. Nog even geduld.

Kronieken #103 | Hemelvaartsdag

Gisteren was het Hemelvaartsdag. Het is die dag in het jaar dat christenen stilstaan bij de hemelvaart van Jezus Christus, precies 40 dagen na Zijn opstanding. Ik denk aan het optreden in Hamburg, waar ik met een collega van de krant naar toe ging. Dylan speelde die avond onder meer Tryin' To Get To Heaven.

The air is getting hotter

There’s a rumbling in the skies

I’ve been wading through the high muddy water

With the heat rising in my eyes

Every day your memory grows dimmer

It doesn’t haunt me like it did before

I’ve been walking through the middle of nowhere

Trying to get to heaven before they close the door

***

Jordi Cruijff (49) verlaat eind juni FC Barcelona als sportief directeur. Hij is toe aan nieuwe uitdagingen, meldt de club. Jordi is de zoon van Johan, misschien wel de grootste Nederlandse voetballer aller tijden. Om niet met pa te worden verward of al teveel te worden geassocieerd, speelde de jonge Cruijff onder de voetbalnaam Jordi.

Het is een schoolvoorbeeld van een zoon die zijn vader volgt in hetzelfde beroep. Je ontkomt er niet aan dat je wordt vergeleken met je vader. Zeker als pa van een dusdanig uitzonderlijk talent is doordrenkt, dat iederéén met je vader wordt vergeleken.

Nu denk ik dat Jesse Dylan daar wat minder last van heeft. Hij maakt en maakte films en filmpjes, onder meer voor toenmalig presidentskandidaat Barack Obama. De oude Bob kan veel, maar films regisseren en als acteur optreden, is niet zijn meest ontwikkelde talent.

In tegenstelling tot het maken en uitvoeren van mooie liedjes. Daar heeft Jakob Dylan dan wel weer mee te worstelen. Toch de zoon van, die ook liedjes maakt.

***

Musicals. Wat heeft Bob met musicals? Zo rond 1970 werd hij benaderd door dichter Archibald MacLeish om liedjes aan te leveren. Niet zomaar liedjes, maar Archie was bezig met Scratch, een toneelstuk van het boek The Devil and Daniel Webster van Stephen Vincent Benét.

Dylan schreef een drietal nummers: New Morning, Time Passes Slowly en Father of Night. Maar MacLeish was ontevreden over Dylan's bijdrage, want de teksten waren “niet donker genoeg”. Heb je dát weer. De songs waren wel donker genoeg voor Dylan's nieuwe elpee New Morning.

De uiteindelijke versie van Scratch werd na enkele uitvoeringen alweer stopgezet, wegens tegenvallende bezoekersaantallen.

***

Girl from the North Country heet de musical van de hand van Conor McPherson. Hij maakt hiervoor gebruik van het omvangrijke oeuvre van Bob Dylan. Een blik op Wikipedia laat zien dat deze toneelvoorstelling de wereld over gaat: in 2017 in Londen, in 2018 Off-Broadway, in 2019 in Toronto en West End, in 2020 op Broadway, in 2022 in Australié en in hetzelfde jaar in het Verenigd Koninkrijk en Ierland.

Jammer voor je, Archibald MacLeish.

***

Hemelvaartsdag. Ik klop aan de hemelpoort.

Judas

Vandaag is het 57 jaar geleden dat Bob Dylan het woord 'Judas!' naar zich kreeg toegesnauwd. Van een concertbezoeker in Manchester Free Trade Hall, die op deze manier zijn ongenoegen liet merken. Dat ongenoegen was groot, nadat Dylan naast akoestische muziek ook een elektrische band inzette om zijn muziek te spelen.

Judas was een van de twaalf leerlingen van Jezus Christus. Maar de man bleek een verrader, met een kus. Zoals Judas zijn rabbi verraadde met een kus, om er waarschijnlijk zelf beter van te worden, zo verraadde Dylan de traditionele folkmuziek met zijn elektrische gitaar.

Voor wie het interessant vindt: schrijver CP Lee schreef over de aanloop naar en de avond van de 17e mei 1966 zelf, een zeer onderhoudend boekje: Like The Night (Revisited) – Bob Dylan and the road to the Manchester Free Trade Hall.

Een mooie dag om de bootleg maar weer eens te draaien. Beide concert-delen: de akoestische set vóór de pauze en de elektrische speellijst van na de pauze.

Na Moederdag

Gisteren was het Moederdag. Voor sommige mensen toch een soort verjaardag ofzo. Een jaarlijks terugkerend ritueel om stil te staan bij moeder de vrouw. De relatie van Dylan met zijn moeder was goed; toen Beatty Zimmerman-Stone overleed, droeg de zanger zwarte kleding tijdens zijn concerten, als teken van rouw.

Hoe gaat het met de motherless children uit Jokerman?

Over een paar maanden verschijnt Mixing Up the Medicine, een boek dat is samengesteld met materiaal uit Dylan's archief in Tulsa. Maar het duurt nog vijf maanden, voordat dit kloeke boek de wereld in wordt gestuurd. Afwachten nog maar even.

Op pad

Over een kleine twee weken treedt Daniël Lohues op in de Harmonie in Leeuwarden. Woensdag 24 mei 2023, het is de 82e verjaardag van Bob Dylan. Zou Lohues nog een verjaardagsliedje zingen voor zijn Amerikaanse collega?

Vandaag las ik dat de Pakistaanse oud-premier Imran Khan op borgtocht is vrijgelaten. Hij kan natuurlijk nergens heen, net als zijn naamgenoot uit het liedje You Ain’t Goin’ Nowhere van Dylan.

Genghis Khan

He could not keep

All his kings

Supplied with sleep

We’ll climb that hill no matter how steep

When we get up to it

Whoo-ee! Ride me high

Tomorrow’s the day

My bride’s gonna come

Oh, oh, are we gonna fly

Down in the easy chair!

Over een paar weken verschijnt Shadow Kingdom van Bob Dylan. Dat is die show die de zanger tijdens corona heeft opgenomen. Een tijd dat Dylan zich verveelde. Tenminste, als we Leon Ramakers moeten geloven. Hij zou het kunnen weten, als concertorganisator. Mij kwam het verhaal naar voren als een verhaal "interessant doenerij": zie mij eens goede contacten onderhouden met de baas.

Dan gaat Dylan weer op tournee, in juni. Door Zuid-Europa. Ben benieuwd naar de speellijst.

Randy Newman

Eind 2019 kondigde Randy Newman aan dat hij naar Nederland zou komen voor een optreden. De Oosterpoort in Groningen zou 5 juni 2020 de plaats van handeling zijn. Maar toen kwam Corona, en werd het concert een jaar verschoven. Een jaar later bleek Corona nog steeds actueel te zijn en werd Newman's muziekuitvoering opnieuw verplaatst. En vervolgens nog eens een keer. Plus een verplaatsing vanwege een gebroken nek van de zanger en pianist. Totdat vorige week het concert definitief werd geannuleerd. Het herstel van de muzikant na de nek-operatie bleek toch langer te duren dan gehoopt en verwacht.

Ik kan me niet herinneren dat ik vaker zo vaak een concert verplaatst heb zien worden. Wel dat het eenmalig werd verzet, of dat het door Corona al werd geannuleerd. Alle concerten die ik van Dylan heb gezien, gingen onverminderd door. Tenzij ik in 2020 in Japan had gewoond, maar dat is niet het geval.

Welke link bestaat tussen Dylan en Newman? In ieder geval deze, dat Dylan zijn collega een inspiratie noemt, his favourite songwriters of all time. En beiden spelen piano - waarbij Dylan toch wel zijn meerdere moet erkennen in Newman. En beiden maken muziek voor films. De een als filmmuziek-maker, de ander met soundtracks.

Dat soort dingen.

Pimmetje

Tussen Bob Dylan en Pim Fortuyn bestaan geen overeenkomsten.

***

Pim Fortuyn was een volbloed Hollandse jongen. Bob Dylan is een Amerikaan, geboren en getogen in Minnesota. Fortuyn was een socioloog, Dylan een liedjessmid. Fortuyn werd aan de Rijksuniversiteit Groningen universitair docent marxistische sociologie. Fortuyn promoveerde in 1980 bij Ger Harmsen op een proefschrift over de sociaaleconomische politiek in Nederland van 1945 tot 1949; Dylan moet het hebben van zijn eredoctoraten, zoals het eredoctoraat in de muziek aan de Princeton University, New Jersey (1970) en het eredoctoraat in de muziek aan de Schotse St. Andrews University in 2004.

***

Pim Fortuyn begon aan een politieke carière, onder meer als raadslid voor Leefbaar Rotterdam. Zijn landelijke doorbraak werd in de kiem gesmoord door inbreken van Volkert van der Graaf. Dylan is altijd wel soort van politiek actief geweest, maar van lidmaatschap van een politieke partij of een voorkeur heb ik de zanger nooit kunnen betrappen.

***

Dylan heeft verschillende prijzen en eerbetonen gekregen, maar heeft nooit een school afgemaakt. Fortuyn had een academisch leven achter de rug, toen hij de politiek in ging. Don’t follow leaders, watch the parkin’ meters.

***

En toch. 2 mei 2002, toen trad Dylan op in Ahoy, in Rotterdam, de stad van Fortuyn. Het was mijn eerste Dylan-concert. Vier dagen later werd Fortuyn vermoord, in Hilversum. Vier dagen, slechts. Zulke dingen weet je nooit van tevoren. En het zijn dingen die niet met elkaar te combineren zijn.

Maar die wel de associatie met elkaar hebben. Dankzij en ondanks alles.

Kronieken #102 | Herdenken

Afgelopen donderdag herdachten we de doden, die in oorlogstijd waren omgekomen. Een dag later stond in het teken van bevrijding. Zaterdag was het 21 jaar geleden dat Pim Fortuyn, de opkomende politicus, werd vermoord op het Mediapark.

***

Vorige week is Gordon Lightfoot overleden. Gelukkig heeft Tom Willems beknopt aangegeven waarom dit sterfgeval genoemd moet worden. Waarom kunnen we niet alles tegelijk? Zoals naar Rolling Thunder Revue; A Bob Dylan Story by Martin Scorsese kijken en op hetzelfde moment naar Early Morning Rain luisteren, terwijl dit alles wordt ondersteund door Dylans (korte) speech bij de opname van Lightfoot in de Canadian Music Hall Of Fame in 1986?

***

Van de 218 gemeenten waar tijdens de Tweede Wereldoorlog Joods vastgoed is geroofd laten 135 gemeenten hun eigen rol in deze roofhandel onderzoeken. Joodse terugkeerders werden vlak na de bevrijding in veel gemeenten geconfronteerd met een kille en onsympathieke behandeling: sommigen moesten zelfs achterstallige belastingen betalen over de periode dat zij ondergedoken of in vernietigingskampen zaten. 83 gemeenten hebben nog geen onderzoek aangekondigd; daarvan zeggen 53 gemeenten waar vastgoedtransacties hebben plaatsgevonden expliciet geen onderzoek naar hun eigen rol te doen.

Roofgoed. Joden en een kunstverzameling. Joden die kunst maken. De schilderkunst, de beeldhouwkunst, de stalen kunst, de literaire kunst. Ik heb ergens gelezen dat van de Nobelprijs-winnaars voor de Literatuur de laureaten met een Joodse achtergrond in de meerderheid zijn. Of in ieder geval de grootste minderheid vormen.

Zou me niets verbazen. Ik ken er in ieder geval eentje van.

***

Tijd van omkijken is voorbij. We hebben de blik weer gericht op de toekomst. Over een maand staat Dylan weer op het podium. Door Zuid-Europa. Ben benieuwd.

Vrijheid

Vandaag is het Bevrijdingsdag! Hoezee. Feitelijk is het niet vandaag de Bevrijdingsdag, maar pas morgen - want hoewel 5 mei 1945 in Wageningen de capitulatiebespreking werden gehouden, ging die overgave pas een dag later in. Dus per 6 mei 1945.

Maar ja, hoe eerder je de vrijheid kunt genieten, hoe beter.

Ondertussen is de Oekraïnse president Volodymyr Zelenksy weer door. Gisteren was hij in Nederland. Hij was geen gastspreker bij de Dodenherdenking. De planning is dat Zelensky volgend weekend in Berlijn is - of is dat toch niet de planning?

Uitlekken van informatie is niet altijd handig. Veiligheid staat voorop, nietwaar?

***

Freedom just around the corner for you

But with the truth so far off, what good will it do?

Zelensky

Vandaag is het Dodenherdenking. We staan in Nederland stil bij de omgekomen Nederlandse militairen en verzetsstrijders van de Tweede Wereldoorlog.

Vandaag kwam ook Volodymyr Zelensky naar ons land. Hij is president van Oekraïne, een land dat ruim een jaar in oorlog is met Rusland. Zelensky is oud-acteur; hij doet zijn huiswerk goed als hij andere parlementen toespreekt. Ook vandaag vroeg hij aandacht voor zijn land, 'deze bijzondere dag'.

De grootouders van Bob Dylan komen ook uit Oekraïne. Zijn opa en oma van vaders zijde, Anna Kirghiz en Zigman Zimmerman, verlieten Odessa in 1905, als gevolg van de pogroms tegen de Joden. Toen, ruim een eeuw geleden, was Odessa Russisch grondgebied, tegenwoordig is het Oekraïne.

Maar ik weet niet in hoeverre Dylan zich bezighoudt met de Europese politiek.

Doet dat er toe? Over een paar uur is het twee minuten stil. Dat is wat telt.

Ahoy

21. Dat is het aantal jaar geleden dat ik voor het eerst naar een concert van Dylan ben geweest. Sindsdien staat die datum van 2 mei 2002 in mijn geheugen gegrift. Als een soort datum van bekering. Eenentwintig jaar alweer.

In het Nederlands Dagblad staat vandaag het bericht dat rabbijn Harold Kushner is overleden. Hij werd bekend met het boek Als ‘t kwaad goede mensen treft, dat hij schreef toen zijn zoontje Aaron ernstig ziek werd en overleed aan de ziekte progeria. Het ND noteert: De Nederlandse theoloog Harry Kuitert stond bijvoorbeeld recht tegenover Kushner. Over de gedachten van Kushner schreef Kuitert: ‘van God blijft niets meer over dan een tandeloze tijger, een God zonder macht, een God die net zoveel kan als wij zelf’.

Opmerkelijk citaat. Kuitert staat niet per se bekend om zijn rotsvaste geloof in een almachtige God.

Enfin.

Kushner is overleden. Zou hij zijn volksgenoot Dylan wel eens hebben ontmoet? Beiden Amerikaan, beiden Joods. Geen idee.

Vandaag nog maar weer luisteren naar de opname van Ahoy, 2002. The answer is blowin' in the wind.

Dag van de arbeid

Vandaag is het in Nederland geen vrije dag. Dat komt misschien omdat we donderdag Koningsdag vierden en komende 4 en 5 mei stilstaan bij de bevrijding. Donderdag 4 mei is het Dodenherdenking, een dag later is het Bevrijdingsdag.

Maar het had zomaar gekund, vandaag. Een vrije dag. Immers, het is 1 mei: De Dag van de Arbeid. Met name in socialistische en communistische maatschappijen een vrije dag. Niet voor mij dus.

Ik luister vandaag naar Workingman’s Blues #2 - en dan bij voorkeur in een live-versie. Een uitvoering tijdens een 'Nederlands concert'. Het origineel staat op Modern Times uit 2006.

Eerst vandaag maar. Morgen zien we wel weer verder.