Vandaag heb ik Tempest
maar weer uit de kast getrokken en naar het gelijknamige titelnummer
geluisterd. Misschien niet de meest optimistische tekst om de eerste
werkweek van 2017 mee te beginnen. Maar toch, ik heb het gedaan.
Schrijver en 'amateur'-historicus Geert Mak (hij heeft staatsrecht en
sociologie van het recht gestudeerd, geen geschiedenis) is
verantwoordelijk voor deze keuze.
In zijn boek De Eeuw Van
Mijn Vader beschrijft Mak het Nederland van de 20e eeuw, aan de hand
van zijn vader, de gereformeerde predikant Catrinus Mak. Tijdens zijn
jeugdjaren zonk de Titanic op haar eerste reis – een gebeurtenis
waar Geert een passage aan wijdt. Of nou ja, eigenlijk meer in wat
dit 'onzinkbare schip' vertegenwoordigt. Ik citeer met alle liefde de
volgende drie alinea's uit het boek:
“De ramp met het
grootste schip van de wereld was een merkteken in de tijd. De
theoloog Søren Kierkegaard had al decennia eerder de Europeanen
vergeleken met de passagiers van een immens schip, die dromend door
de nacht voeren terwijl ze afstevenden op een ijsberg van
verdoemenis. En nu was het werkelijkheid. Het was een gebeurtenis zo
vol symboliek dat zelfs de weinig schrijvende schipper Teunis Boere
er een volle bladzijde van zijn dagboek aan wijdde.
Alle zekerheden en
angsten van de 'mooie tijd' waren in de Titanic samengebald: het
onzinkbare schip, de toren van Babel, de lift lang zeven dekken, het
zorgeloze leven aan boord, het weelderige Café de Paris, de armoede
benedendeks, de juwelen van lady Astor, de helle elektrische
verlichting, het duistere onheil, de salons waar men rustig bleef
doorbridgen, en dan de ondergang van alles en allen.
En ook de verhalen die na
de ramp loskwamen, maakten de Titanic tot het laatste baken van een
tijdperk. Het scheepsorkest dat rustig ragtime muziek speelde terwijl
het zeewater naderde, en daarna het plechtige Autumn. De
dirigent die zijn orkestleden bedankte voor de prettige samenwerking,
vlak voordat ze door de golven werden weggespeeld. De
derdeklassepassagiers die als beesten benedendeks werden gehouden. De
heren die in een laatste explosie van galanterie hun kans op redding
opgaven, hun hoed lichtten jegens de dames, en stierven. Zelfs al zou
de helft verzonnen zijn, dan nog geeft de ramp ons een blik op de
wereld van eer, stand en discipline die nu vrijwel ondenkbaar is, en
die voorgoed ten onder ging in de loopgraven van Noord-Frankrijk.”
Aldus Geert Mak in De
Eeuw Van Mijn Vader, de zesde druk van maart 2000. Natuurlijk gaat
het hierbij om de ontwikkeling van Europa. Maar tijdens het lezen van
deze bladzijde moest ik onwillekeurig toch denken aan Bob Dylan en
zijn Tempest. De ondergang van de Titanic staat volgens Mak (die
Kierkegaard aanhaalt) voor de teloorgang van het Europese vasteland.
Hoeveel verschilt het Europse bankroet van het Amerikaanse failliet?
En daarbij, heel veel
verschil is er niet tussen de Deense filosoof en de Amerikaanse
Nobelprijswinnaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten